YERVOY 5 mg/ml concentraat voor oplossing voor infusie

YERVOY bevat de werkzame stof ipilimumab, een eiwit dat uw afweersysteem helpt kankercellen aan te vallen en te vernietigen door uw afweercellen.

Ipilimumab alleen (monotherapie) wordt gebruikt bij volwassenen en kinderen van 12 jaar en ouder voor de behandeling van melanoom (een soort huidkanker) in een gevorderd stadium.

Ipilimumab wordt in combinatie met nivolumab gegeven om het volgende te behandelen:

• gevorderd melanoom (een bepaalde vorm van huidkanker) bij volwassenen en kinderen van 12 jaar en ouder
• gevorderde niercelkanker (nierkanker) bij volwassenen
• maligne pleuraal mesothelioom (een vorm van kanker die het longslijmvlies aantast) bij volwassenen
• gevorderd colorectaalcarcinoom (darm- of endeldarmkanker) bij volwassenen
• gevorderd oesofaguscarcinoom (slokdarmkanker) bij volwassenen

Ipilimumab wordt in combinatie met nivolumab en chemotherapie gegeven voor het behandelen van gevorderde niet-kleincellige longkanker (een vorm van longkanker) bij volwassenen.

YERVOY kan in combinatie gegeven worden met andere geneesmiddelen tegen kanker. Het is

daarom belangrijk dat u ook de bijsluiter van de andere geneesmiddel leest. Als u vragen heeft over deze geneesmiddelen, neem dan contact op met uw arts.

Wanneer mag u dit middel niet gebruiken?

U bent allergisch voor een van de stoffen in dit geneesmiddel. Deze stoffen kunt u vinden in rubriek 6 "Inhoud van de verpakking en overige informatie". Spreek met uw arts als u niet zeker bent.

Wanneer moet u extra voorzichtig zijn met dit middel?

Neem contact op met uw arts voordat u dit middel gebruikt. YERVOY kan het volgende veroorzaken:

• Problemen met uw hart zoals een verandering in het ritme of de snelheid van de hartslag of een afwijkend hartritme.
• Ontsteking van de darmen (colitis) die kan verergeren of overgaan in bloedingen of darmperforatie. Tekenen en klachten van colitis kunnen bestaan uit diarree (waterige, losse of zachte ontlasting), een meer dan gebruikelijke toename van het aantal ontlastingen, bloed in uw ontlasting of donkerkleurige ontlasting, pijn of een pijnlijk gevoel in uw maagstreek.
• Problemen met uw longen, zoals ademhalingsproblemen of hoesten. Dit kunnen tekenen zijn van ontsteking van de longen (pneumonitis of interstitiële longziekte).
• Ontsteking van de lever (hepatitis) die kan leiden tot leverfalen. Tekenen en klachten van hepatitis kunnen bestaan uit geel worden van de ogen of huid (geelzucht), pijn aan de rechter zijde van uw maagstreek, vermoeidheid.
• Ontsteking van de huid die kan leiden tot ernstige huidreactie (toxische epidermale necrolyse genoemd, Stevens-Johnson-syndroom en geneesmiddelexantheem met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS)). Tekenen en klachten van ernstige huidreactie kunnen bestaan uit huiduitslag met of zonder jeuk, afschilferende huid, droge huid, koorts, vermoeidheid, zwelling van het gezicht of de lymfeklieren, toename van eosinofielen (bepaalde witte bloedcellen) en effecten op lever, nieren en longen. Let er op dat de bijwerking die DRESS genoemd wordt pas weken of maanden na uw laatste dosering kan optreden.
• Ontsteking van de zenuwen die kan leiden tot verlamming. Klachten van zenuwproblemen kunnen bestaan uit spierzwakte, gevoelloosheid of een tintelend gevoel in uw handen of voeten, bewustzijnsverlies of moeilijk wakker worden.
• Ontsteking of problemen met uw nieren. Tekenen en klachten zijn bijvoorbeeld afwijkingen in nierfunctietesten of minder veel plassen.
• Ontsteking van hormoonproducerende klieren (in het bijzonder de hypofyse, bijnier en schildklier) die de werking van deze klieren zou kunnen beïnvloeden. Tekenen en klachten van niet goed werkende klieren kunnen bestaan uit hoofdpijnen, wazig zicht of dubbel zien, vermoeidheid, verminderd zin in seks, gedragsveranderingen.
• Diabetes type 1, met daarbij diabetische ketoacidose (zuur in het bloed veroorzaakt door diabetes).
• Ontsteking van de spieren zoals myocarditis (ontsteking van de hartspier), myositis (ontsteking van de spieren) en rabdomyolyse (stijfheid van spieren en gewrichten, spierkrampen). Tekenen en klachten zijn bijvoorbeeld spierpijn, stijfheid, zwakte, pijn op de borst of ernstige vermoeidheid.
• Ontsteking van de ogen. Tekenen en klachten kunnen bestaan uit roodheid van de ogen, pijn in de ogen, problemen in het gezichtsvermogen, wazig zicht of tijdelijk verlies van gezichtsvermogen.
• Hemofagocytaire lymfohistiocytose. Een zeldzame ziekte die ervoor zorgt dat ons immuunsysteem te veel van de cellen aanmaakt die normaal gesproken infecties aanvallen, die histiocyten en lymfocyten worden genoemd. Klachten kunnen onder andere zijn: een vergrote lever en/of milt, huiduitslag, vergrote lymfeklieren, ademhalingsproblemen, snel krijgen van blauwe plekken, afwijkingen van de nieren en hartproblemen.
• Afstoting van een solide orgaantransplantaat.

Vertel uw arts onmiddellijk als u deze tekenen of klachten krijgt of als ze erger worden. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen. Uw arts kan u andere geneesmiddelen geven om ernstiger complicaties te voorkomen en uw klachten te verlichten, de volgende dosis YERVOY uit te stellen of uw behandeling met YERVOY helemaal stopzetten.

Let op: deze tekenen en klachten treden soms later op en kunnen weken of maanden na uw laatste dosis ontstaan. Voordat u de behandeling krijgt, zal uw arts uw algemene gezondheid controleren. U

moet ook bloedonderzoeken ondergaan tijdens de behandeling.

Overleg met uw arts of verpleegkundige voordat u dit middel gaat gebruiken:

• als u een auto-immuunziekte hebt (een aandoening waarbij het lichaam de eigen cellen aanvalt);
• als u momenteel een chronische virale leverinfectie hebt, waaronder hepatitis B (HBV) of hepatitis C (HCV), of als u dat vroeger hebt gehad;
• als u een infectie met humaan immunodeficiëntievirus (hiv) hebt of acquired immune deficiency syndrome (AIDS).
• als u eerder een ernstige bijwerking van de huid heeft gehad op een voorgaande anti- kankerbehandeling.
• u een voorgeschiedenis van ontsteking van de longen heeft

Kinderen en jongeren tot 18 jaar

YERVOY mag niet bij kinderen en jongeren onder de 18 jaar worden gebruikt, behalve bij kinderen van 12 jaar en ouder met melanoom.

Gebruikt u nog andere geneesmiddelen?

Vertel uw arts, voordat u YERVOY krijgt toegediend

• als u geneesmiddelen gebruikt die uw immuunsysteem onderdrukken, zoals corticosteroïden.
  Deze geneesmiddelen kunnen het effect van YERVOY beïnvloeden. Als u eenmaal behandeld wordt met YERVOY, kan uw arts u echter corticosteroïden geven om de bijwerkingen die u van
  YERVOY kunt krijgen te verlichten.
• als u geneesmiddelen gebruikt die klontering van uw bloed tegengaan (antistollingsmiddelen). Deze geneesmiddelen kunnen de kans op een bloeding in de maag of darm verhogen, wat een bijwerking is van YERVOY.
• als er onlangs Zelboraf (vemurafenib, een ander geneesmiddel voor de behandeling van huidkanker) aan u is voorgeschreven. Als YERVOY na vemurafenib wordt gegeven, kan er mogelijk een verhoogd risico zijn op huidklachten.

Gebruikt u naast YERVOY nog andere geneesmiddelen, heeft u dat kort geleden gedaan of bestaat de mogelijkheid dat u in de nabije toekomst andere geneesmiddelen gaat gebruiken? Vertel dat dan ook uw arts of apotheker.

Gebruik geen andere geneesmiddelen tijdens uw behandeling zonder eerst met uw arts te overleggen. Op basis van vroege gegevens wordt de combinatie van YERVOY (ipilimumab) en

vemurafenib niet aangeraden omdat het de levertoxiciteit verhoogd.

Zwangerschap en borstvoeding

Bent u zwanger, denkt u zwanger te zijn, wilt u zwanger worden of geeft u borstvoeding? Neem dan contact op met uw arts of apotheker voordat u geneesmiddelen gebruikt.

U mag YERVOY niet gebruiken als u zwanger bent tenzij uw arts dit uitdrukkelijk aanbeveelt. De effecten van YERVOY bij zwangere vrouwen zijn niet bekend, maar het is mogelijk dat de werkzame stof, ipilimumab, schade kan toebrengen aan een ongeboren baby.

• Als u een vrouw bent die zwanger zou kunnen worden, moet u een doeltreffend voorbehoedsmiddel gebruiken tijdens de behandeling met YERVOY.
• Vertel het uw arts als u zwanger wordt terwijl u YERVOY gebruikt.

Het is niet bekend of ipilimumab in de moedermelk terecht komt. Significante blootstelling van de zuigeling aan ipilimumab via de moedermelk is echter niet te verwachten en er worden geen effecten voorzien op het borstgevoede kind. Vraag het uw arts of u borstvoeding kunt geven tijdens of na

behandeling met YERVOY.

Rijvaardigheid en het gebruik van machines

Bestuur geen auto, fiets of ander voertuig of gebruik geen machines of gereedschap na toediening van YERVOY tenzij u er zeker van bent dat u zich goed voelt. Een vermoeid of zwak gevoel is een zeer vaak voorkomende bijwerking van YERVOY. Dit kan uw rijvaardigheid in de auto of op de fiets of uw vermogen om machines te gebruiken, beïnvloeden.

YERVOY bevat natrium

Vertel uw arts als u een natriumarm (zoutarm) dieet volgt voordat u YERVOY toegediend krijgt.

Dit geneesmiddel bevat 23 mg natrium (hoofdbestanddeel van keuken-/tafelzout) in elke injectieflacon van 10 ml. Dit komt overeen met 1,15% van de aanbevolen maximale dagelijkse hoeveelheid natrium via de voeding voor een volwassene.

Dit geneesmiddel bevat 92 mg natrium (hoofdbestanddeel van keuken-/tafelzout) in elke injectieflacon van 40 ml. Dit komt overeen met 4,60% van de aanbevolen maximale dagelijkse hoeveelheid natrium via de voeding voor een volwassene.

Hoe wordt YERVOY toegediend?

YERVOY wordt aan u toegediend in een ziekenhuis onder toezicht van een ervaren arts.

Als alleen Yervoy wordt gegeven voor de behandeling van huidkanker, wordt YERVOY bij u toegediend als infusie (een infuus) in een ader (intraveneus) gedurende 30 minuten.

Als YERVOY in combinatie met nivolumab wordt gegeven voor de behandeling van huidkanker, krijgt u een infusie gedurende 30 minuten, iedere 3 weken voor de eerste 4 doses (combinatiefase). Daarna zal nivolumab als een infusie worden toegediend gedurende 30 of 60 minuten, elke 2 of

4 weken, afhankelijk van de dosis die u krijgt (fase met één middel)

Als YERVOY in combinatie met nivolumab wordt gegeven voor de behandeling van gevorderde nierkanker, krijgt u een infusie gedurende 30 minuten, iedere 3 weken voor de eerste 4 doses

(combinatiefase). Daarna zal nivolumab als een infusie worden toegediend

gedurende 30 of 60 minuten, elke 2 of 4 weken, afhankelijk van de dosis die u krijgt (fase met één middel)

Als YERVOY in combinatie met nivolumab wordt gegeven voor de behandeling van gevorderde darm- of endeldarmkanker bij volwassenen, dan krijgt u een infusie gedurende 30 minuten, iedere 3 weken voor de eerste 4 doses (combinatiefase). Daarna wordt nivolumab gegeven als een infusie gedurende 30 minuten, iedere 2 weken (fase met één middel).

Als YERVOY wordt gegeven in combinatie met nivolumab voor de behandeling van maligne pleuraal mesothelioom of gevorderde slokdarmkanker, dan krijgt u iedere 6 weken een infusie die 30 minuten

duurt.

Als YERVOY wordt gegeven in combinatie met nivolumab en chemotherapie voor de behandeling van gevorderde niet-kleincellige longkanker, dan krijgt u iedere 6 weken een infusie die 30 minuten duurt. Als u klaar bent met de 2 cycli van chemotherapie krijgt u daarna iedere 6 weken ipilimumab in

combinatie met nivolumab als infusie die 30 minuten duurt.

Hoeveel YERVOY wordt er toegediend?

Als alleen YERVOY wordt gegeven voor de behandeling van huidkanker, is de aanbevolen dosering 3 mg ipilimumab per kilogram lichaamsgewicht.

De hoeveelheid YERVOY die u krijgt, zal worden berekend op basis van uw lichaamsgewicht. Afhankelijk van uw dosis kan een deel of de hele inhoud van de injectieflacon met YERVOY vóór gebruik worden verdund met 9 mg/ml (0,9%) natriumchloride oplossing voor injectie of 50 mg/ml

(5%) glucoseoplossing voor injectie. Er kan meer dan één injectieflacon nodig zijn om de vereiste dosis te bereiken.

U wordt eenmaal per 3 weken behandeld met YERVOY met een totaal van 4 doses. Tijdens de behandeling met YERVOY kunnen er nieuwe laesies of groei van bestaande laesies ontstaan. Uw arts zal u in totaal 4 doses YERVOY blijven geven, afhankelijk van hoe u de behandeling verdraagt.

Wanneer YERVOY in combinatie wordt gegeven met nivolumab, voor de behandeling van huidkanker bij volwassenen en kinderen van 12 jaar en ouder, is de aanbevolen dosis YERVOY 3 mg ipilimumab per kilogram van uw lichaamsgewicht iedere 3 weken voor de eerste 4 doses (combinatiefase). Daarna is de aanbevolen dosis nivolumab (fase met één middel) 240 mg iedere

• weken of 480 mg iedere 4 weken bij volwassenen en kinderen van 12 jaar en ouder en met een gewicht van ten minste 50 kg of 3 mg nivolumab per kilogram van uw lichaamsgewicht iedere
• weken of 6 mg nivolumab per kilogram van uw lichaamsgewicht iedere 4 weken bij kinderen van 12 jaar en ouder en met een gewicht van minder dan 50 kg.

Wanneer YERVOY in combinatie wordt gegeven met nivolumab voor de behandeling van gevorderde nierkanker, is de aanbevolen dosis YERVOY 1 mg ipilimumab per kilogram van uw lichaamsgewicht iedere 3 weken voor de eerste 4 doses (combinatiefase). Daarna is de aanbevolen dosis

nivolumab 240 mg iedere 2 weken of 480 mg iedere 4 weken (fase met één middel).

Wanneer YERVOY in combinatie met nivolumab wordt gegeven voor de behandeling van gevorderde darm- of endeldarmkanker, is de aanbevolen dosis YERVOY 1 mg ipilimumab per kilogram van uw lichaamsgewicht iedere 3 weken voor de eerste 4 doses (combinatiefase). Daarna is de aanbevolen dosis nivolumab 240 mg iedere 2 weken (fase met één middel).

Wanneer YERVOY in combinatie wordt gegeven met nivolumab voor de behandeling van maligne pleuraal mesothelioom of gevorderde slokdarmkanker, dan is de aanbevolen dosis YERVOY 1 mg ipilimumab per kilogram van uw lichaamsgewicht iedere 6 weken.

Als YERVOY wordt gegeven in combinatie met nivolumab en chemotherapie voor de behandeling van gevorderde niet-kleincellige longkanker, dan is de aanbevolen dosis YERVOY 1 mg ipilimumab per kilogram van uw lichaamsgewicht. U krijgt krijgt u iedere 6 weken een infusie die 30 minuten

duurt.

Bent u vergeten dit middel te gebruiken?

Het is voor u erg belangrijk om naar alle afspraken te komen waarbij YERVOY aan u wordt toegediend. Als u een afspraak mist, vraag uw arts dan wanneer uw volgende dosis wordt gepland.

Als u stopt met het gebruik van dit middel

Staken van uw behandeling kan het effect van het geneesmiddel stoppen. Stop de behandeling met YERVOY niet tenzij u dit met uw arts hebt besproken.

Heeft u nog andere vragen over het gebruik van dit geneesmiddel? Neem dan contact op met uw arts of apotheker.

Als YERVOY in combinatie met nivolumab of in combinatie met nivolumab en chemotherapie wordt gegeven, krijgt u eerst nivolumab en daarna YERVOY en daarna chemotherapie.

Zie de bijsluiter van de andere geneesmiddelen tegen kanker om het gebruik van de andere geneesmiddelen te begrijpen. Als u vragen heeft over deze geneesmiddelen, neem dan contact op met uw arts.

Zoals elk geneesmiddel kan ook dit geneesmiddel bijwerkingen hebben, al krijgt niet iedereen daarmee te maken. Uw arts zal deze bijwerkingen met u bespreken en de risico's en voordelen van uw

behandeling uitleggen.

Let op belangrijke klachten van ontsteking.

YERVOY werkt op uw afweersysteem en kan ontsteking veroorzaken in delen van uw lichaam. Ontsteking kan ernstige schade veroorzaken aan uw lichaam waarvan de gevolgen in bepaalde gevallen levensbedreigend kunnen zijn.

De volgende bijwerkingen werden gemeld bij patiënten die alleen 3 mg/kg ipilimumab toegediend kregen:

Zeer vaak voorkomende bijwerkingen (kan meer dan 1 van de 10 mensen treffen)

• verlies van eetlust
• diarree (waterige, dunne of zachte ontlasting), braken of misselijkheid, verstopping
  (constipatie), buikpijn
• huiduitslag, jeuk
• pijn in de spieren, botten, gewrichtsbanden, pezen en zenuwen
• vermoeid of zwak gevoel, reactie op de injectieplaats, koorts, oedeem (zwelling), pijn

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Vaak voorkomende bijwerkingen (kan tot 1 van de 10 mensen treffen)

• ernstige bacteriële infectie van het bloed (sepsis), urineweginfectie, luchtweginfectie
• tumorpijn
• een afname van het aantal rode bloedcellen (die zuurstof vervoeren), witte bloedcellen (die belangrijk zijn bij het bestrijden van infecties) of bloedplaatjes (cellen die het bloed helpen stollen)
• verminderde schildklieractiviteit wat kan leiden tot vermoeidheid of gewichtstoename, verminderde hypofyse-activiteit (hypopituïtarisme) of ontsteking (hypofysitis) van de hypofyse die zich aan de basis van de hersenen bevindt
• dehydratie (uitdroging)
• verwardheid, depressie
• overmatige ophoping van vocht in de hersenen, zenuwschade (leidt tot pijn, zwakte en krampen), duizeligheid, hoofdpijn
• wazig zicht, oogpijn
• onregelmatige of abnormale hartslag
• lage bloeddruk, tijdelijke roodheid in het gezicht of de nek, een gevoel van hevige warmte met zweten en versnelde hartslag
• kortademigheid (dyspneu), hoesten, hooikoorts
• maag- of darmbloeding, ontsteking van de darmen (colitis), brandend maagzuur, zweren en koortsblaasjes in de mond (stomatitis)
• abnormale leverfunctie
• ontsteking van de oppervlakkige binnenbekleding van een bepaald orgaan
• ontsteking en roodheid van de huid, huidverkleuring in vlekken (vitiligo), netelroos (jeukende galbulten), haaruitval of dunner worden van het haar, overmatig nachtelijk zweten, droge huid
• pijn in spieren en gewrichten (artralgie), spierkrampen, ontsteking van de gewrichten (artritis)
• nierfalen

• rillingen, gebrek aan energie
• griepachtige verschijnselen
• afname in lichaamsgewicht

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Soms voorkomende bijwerkingen (kan tot 1 van de 100 mensen treffen)

• ernstige bacteriële infectie van het bloed (septische shock), ontsteking rond de hersenen of het ruggenmerg, ontsteking van de maag en darmen, ontsteking van de darmwand (leidt tot koorts, braken en maagpijn), longinfectie (pneumonie)
• een aantal klachten veroorzaakt door kanker in het lichaam zoals hoge concentraties calcium en cholesterol in het bloed en lage concentraties suiker in het bloed (paraneoplastisch syndroom)
• toename van eosinofielen (type witte bloedcellen)
• allergische reactie
• afname in de uitscheiding van hormonen die geproduceerd worden door de bijnieren (klieren die zich boven de nieren bevinden) overactieve schildklier, wat leidt tot versnelde hartslag, zweten en gewichtsverlies, defect van de bijnieren die de geslachtshormonen produceren
• verminderde functie van de bijnieren, veroorzaakt door een verminderde activiteit van hypothalamus (een deel van de hersenen)
• een aantal metabole complicaties die optreden na kankerbehandeling, gekarakteriseerd door
  hoge concentraties kalium en fosfaat in het bloed en lage concentraties calcium in het bloed
  (tumorlysissyndroom)
• veranderingen van de geestelijke gezondheid, verminderd libido
• ernstige en mogelijk levensbedreigende zenuwontsteking die leidt tot pijn, zwakte of paralyse (verlamming) in de ledematen (Guillain-Barré-syndroom), flauwvallen, zenuwontsteking in de hersenen, moeilijk coördineren van bewegingen (ataxie), trillen, korte onwillekeurige spiersamentrekkingen, spraakproblemen
• Oogontsteking (conjunctivitis), bloeding in het oog, ontsteking van het gekleurde deel van het oog, verminderd gezichtsvermogen, een gevoel dat er iets in het oog zit, gezwollen tranende ogen, zwelling van het oog, ontsteking van de oogleden
• ontsteking van de bloedvaten, aandoening van de bloedvaten, beperkte bloedtoevoer naar de ledematen, lage bloeddruk bij het rechtop staan
• extreme ademhalingsproblemen, vochtophoping in de longen, longontsteking
• darmperforatie, ontsteking van de dunne darm, darm- of alvleesklierontsteking (pancreatitis), maagzweer, slokdarmontsteking, darmafsluiting, ontsteking van de anus en de rectale wand (met bloederige ontlasting en een frequente drang voor ontlasting)
• leverfalen, leverontsteking, vergrote lever, geel worden van de huid of de ogen (geelzucht)
• ernstig en mogelijk levensbedreigend afschilferen van de huid (toxische epidermale necrolyse)
• spierontsteking, wat leidt tot pijn of stijfheid in de heup en schouder
• ontsteking van de nieren of van het centrale zenuwstelsel
• ontsteking van meerdere organen
• ontsteking van skeletspieren
• spierzwakte
• nierziekte
• uitblijven van de menstruatie
• multi-orgaandisfunctie, een reactie op de infusie met het geneesmiddel
• verandering van haarkleur
• blaasontsteking. Tekenen en symptomen kunnen zijn: vaak plassen en/of pijnlijke urinelozing, aandrang om te plassen, bloed in de urine, pijn of druk in de onderbuik.

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Zelden (kan tot 1 van de 1.000 mensen treffen)

• ontstekingsziekte van de bloedvaten (meestal de hoofdslagaders)
• zwelling van de schildklier (thyreoïditis)

• huidziekte gekenmerkt door droge rode vlekken bedekt met schilfers (psoriasis)
• ontsteking en roodheid van de huid (erythema multiforme)
• een bepaalde ernstige bijwerking van de huid die zich kenmerkt door huiduitslag met daarbij een of meer van de volgende kenmerken: koorts, zwelling van het gezicht of de lymfeklieren, toename in het aantal eosinofielen (bepaalde witte bloedcellen), effecten op lever, nieren of longen (een bijwerking die DRESS genoemd wordt).
• een ontstekingsziekte (waarschijnlijk auto-immuun van aard) die de ogen, huid en de membranen (vliezen) in de oren, hersenen en ruggenmerg aantast (Vogt-Koyanagi-Harada-syndroom), loslaten van netvlies aan de binnenkant van het oog
  (sereuze netvliesloslating)
• klachten van diabetes type 1 of diabetische ketoacidose omvatten: meer honger of dorst hebben dan gewoonlijk, vaker moeten plassen, gewichtsverlies, zich moe voelen, zich ziek voelen, buikpijn, snel en diep ademhalen, verwardheid, ongewoon slaperig zijn, uw adem ruikt zoet, een zoete of metaalachtige smaak in uw mond, of uw urine of zweet heeft een andere geur.
• spierzwakte en vermoeidheid zonder atrofie (myasthenia gravis)

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Zeer zelden (kan tot 1 van de 10.000 mensen treffen)

• ernstige, mogelijk levensbedreigende allergische reactie.

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Verder werden de volgende zelden voorkomende (kan tot 1 van de 100 mensen treffen) bijwerkingen gemeld bij patiënten die doses anders dan 3 mg/kg YERVOY kregen in klinische onderzoeken:

• trias (drietal) van verschijnselen (meningisme): nekstijfheid, intolerantie voor helder licht en hoofdpijn, op griep lijkend ongemak
• ontsteking van de hartspier, zwakte van de hartspier, vocht rond het hart
• ontsteking van de lever of de alvleesklier (pancreas), zwellingen van de ontstekingscellen in verschillende organen van het lichaam
• infectie in de buik
• pijnlijke, blauwrode knobbels in de huid (erythema nodosum) van de armen, benen en gezicht
• overactieve hypofyse
• verminderde functie van de bijschildklier
• ontsteking van het oog, ontsteking van de oogspier
• verminderd gehoor
• slechte bloedcirculatie waardoor de tenen en vingers gevoelloos of bleek worden
• schade aan de weefseldelen van handen en voeten wat leidt tot roodheid, zwelling en blaarvorming

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Andere bijwerkingen die zijn gemeld met een onbekende frequentie (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald):

• afstoting van een solide orgaantransplantaat.
• een bepaalde huidziekte die blaren veroorzaakt (pemphigoïd)
• een aandoening waarbij het immuunsysteem te veel cellen aanmaakt die infecties aanvallen die histiocyten en lymfocyten heten en die verschillende symptomen kunnen veroorzaken (hemofagocytaire lymfohistiocytose). Klachten kunnen onder andere zijn: een vergrote lever en/of milt, huiduitslag, vergrote lymfeklieren, ademhalingsproblemen, snel krijgen van blauwe plekken, afwijkingen van de nieren en hartproblemen.

pijn, gevoelloosheid, een tintelend gevoel of zwak gevoel in de armen of benen, blaas- of darmproblemen, waaronder vaker moeten plassen, moeite met het ophouden van uw plas (incontinentie), moeite met plassen en verstopping (constipatie) (myelitis)

• Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt.
  Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Veranderingen in testresultaten

YERVOY kan veranderingen veroorzaken in de resultaten van tests die uitgevoerd worden door uw arts. Dit kan zijn:

• een variatie in het aantal rode bloedcellen (die zuurstof rondbrengen), witte bloedcellen (die een belangrijke rol spelen bij infectiebestrijding) of bloedplaatjes (cellen die het bloed helpen stollen)
• een abnormale variatie van de concentratie hormonen en leverenzymen in het bloed
• abnormale leverfunctietest
• abnormaal lage concentratie van calcium, natrium, fosfaat of kalium in het bloed
• aanwezigheid van bloed of eiwitten in de urine
• een abnormaal hoge zuurgraad van het bloed en andere lichaamsweefsels
• nieren die zuren niet op een normale wijze uit het bloed kunnen verwijderen
• aanwezigheid van antilichamen in het bloed tegen enkele van uw eigen cellen

De volgende bijwerkingen zijn gemeld met ipilimumab in combinatie met andere geneesmiddelen tegen kanker (de frequentie en ernst van de bijwerkingen kunnen verschillen per combinatie van geneesmiddelen tegen kanker)):

Zeer vaak voorkomende bijwerkingen (kan meer dan 1 van de 10 mensen treffen)

• infecties van de bovenste luchtwegen
• te traag werkende schildklier (wat kan leiden tot vermoeidheid of toename in lichaamsgewicht)
• een afname van het aantal rode bloedcellen (die zuurstof vervoeren), witte bloedcellen (die belangrijk zijn bij het bestrijden van infecties) of bloedplaatjes (cellen die het bloed helpen stollen)
• verlies van eetlust, hoge (hyperglykemie) of lage (hypoglykemie) bloedsuikerspiegels
• hoofdpijn, duizeligheid
• kortademigheid (dyspneu), hoesten
• diarree (waterige, dunne of zachte ontlasting), braken, misselijkheid, buikpijn, verstopping (constipatie)
• huiduitslag, soms met blaren, jeuk
• pijn in de spieren en botten (skeletspierstelselpijn), pijn in de gewrichten (artralgie)
• zich moe of zwak voelen, koorts, oedeem (zwelling)

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Vaak voorkomende bijwerkingen (kan tot 1 van de 10 mensen treffen)

• longinfectie (pneumonie), bronchitis, oogontsteking (conjunctivitis)
• toename in een bepaald type witte bloedcellen
• allergische reactie, reacties gerelateerd aan de infusie van het geneesmiddel
• te snel werkende schildklier (wat snelle hartslag, zweten en gewichtsverlies kan veroorzaken), afname in de uitscheiding van hormonen die geproduceerd worden door de bijnieren (klieren die zich boven de nieren bevinden), verminderde functie (hypopituïtarisme) of ontsteking (hypofysitis) van de hypofyse die zich aan de basis van de hersenen bevindt, zwelling van de schildklier, diabetes
• uitdroging (dehydratie), lager gehalte albumine en fosfatase in het bloed, afname in lichaamsgewicht
• ontsteking van de zenuwen (wat leidt tot gevoelloosheid, zwakte, tinteling of brandende pijn in de armen en benen)
• wazig zien, droge ogen

• snelle hartslag, veranderingen in het ritme of de snelheid van de hartslag, onregelmatig of afwijkend hartritme
• hoge bloeddruk (hypertensie)
• ontsteking van de longen (pneumonitis, wat zich kenmerkt door hoesten en moeite met ademhalen), vocht rond de longen
• ontsteking van de darmen (colitis), zweren en koortsblaasjes in de mond (stomatitis), ontsteking van de alvleesklier (pancreatitis), droge mond, ontsteking van de maag (gastritis)
• ontsteking van de lever
• plekken met veranderde huidskleur (vitiligo), roodheid van de huid, ongewone haaruitval of dunner wordend haar, netelroos (jeukende huiduitslag met bulten), droge huid
• ontsteking van de gewrichten (artritis), spierspasmen, spierzwakte
• nierfalen (waaronder plotseling verlies van nierfunctie)
• pijn, pijn op de borst, koude rillingen

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Soms voorkomende bijwerkingen (kan tot 1 van de 100 mensen treffen)

• afname in aantal neutrofielen met koorts
• zuur in het bloed veroorzaakt door diabetes (diabetische ketoacidose)
• verhoogde zuurniveaus in het bloed
• een ontsteking van de hersenen; beschadiging van zenuwen die leidt tot gevoelloosheid en zwakte (polyneuropathie); klapvoet (voetheffersparese); ontsteking van de zenuwen veroorzaakt doordat het lichaam zichzelf aanvalt, wat leidt tot gevoelloosheid, zwakte, tintelende of brandende pijn (auto-immuun-neuropathie); spierzwakte en vermoeidheid zonder atrofie
  (myasthenia gravis)
• ontsteking van het oog, wat kan leiden tot roodheid of pijn
• onregelmatig of afwijkend hartritme, ontsteking van de hartspier, langzaam hartritme
• ontsteking van de twaalfvingerige darm
• huidziekte met verdikte plekken van rode huid, vaak met zilverkleurige schilfers (psoriasis); ernstige huidaandoening die rode, vaak jeukende plekjes veroorzaakt, die lijken op mazelen en die start op de ledematen en soms in het gezicht en op de rest van het lichaam (erythema multiforme), ernstig en mogelijk levensbedreigend vervellen van de huid (Stevens-Johnson-syndroom)
• pijnlijke spieren, gevoelige spieren of spierzwakte, niet veroorzaakt door inspanning (myopathie), ontsteking van de spieren (myositis), ontsteking van de spieren die leidt tot pijn of stijfheid (polymyalgia rheumatica)
• ontsteking van de nier

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Zelden (kan tot 1 van de 1000 mensen treffen)

• een tijdelijke en omkeerbare, niet-infectieuze ontsteking van de beschermende vliezen die om de hersenen en ruggenmerg zitten (aseptische meningitis)
• chronische ziektes die gepaard gaan met een toename van ontstekingscellen in verschillende organen en weefsels, meestal in de longen (sarcoïdose)
• verminderde functie van de bijschildklier
• tijdelijke ontsteking van de zenuwen die pijn veroorzaakt en zwakte en verlamming van de ledematen (Guillain-Barré-syndroom), ontsteking van de zenuwen
• darmperforatie,
• ernstig en mogelijk levensbedreigend vervellen van de huid (toxische epidermale necrolyse),
  veranderingen die overal op de huid en/of rond de geslachtsdelen kunnen ontstaan en die kunnen zorgen voor uitdrogen van de huid, dunner worden van de huid, jeuk en pijn (lichen sclerosus en andere lichen-aandoeningen)

• chronische ziekte van de gewrichten (spondylartropathie); ziekte waarbij het immuunsysteem de klieren aanvalt die vocht voor het lichaam aanmaken, zoals tranen en speeksel (syndroom van Sjögren), stijfheid in spieren en gewrichten, spierspasmen (rabdomyolyse)
• een ontstekingsziekte (waarschijnlijk auto-immuun van aard) die de ogen, huid en de membranen (vliezen) in de oren, hersenen en ruggenmerg aantast (Vogt-Koyanagi-Harada-syndroom), loslaten van netvlies aan de binnenkant van het oog
  (sereuze netvliesloslating)
• blaasontsteking. Tekenen en klachten kunnen zijn: vaak plassen en/of pijnlijke urinelozing, aandrang om te plassen, bloed in de urine, pijn of druk in de onderbuik

Vertel uw arts onmiddellijk als u een van deze bijwerkingen krijgt. Probeer uw klachten niet met andere geneesmiddelen te behandelen.

Andere bijwerkingen die zijn gemeld met een onbekende frequentie (kan met de beschikbare gegevens niet worden bepaald):

• afstoting van een solide orgaantransplantaat
• een aantal complicaties in de stofwisseling die optreden na kankerbehandeling, gekarakteriseerd
  door hoge concentraties kalium en fosfaat in het bloed en lage concentraties calcium in het bloed (tumorlysissyndroom)
• ontsteking van het vlies om het hart en ophoping van vocht rond het hart (pericardiale aandoeningen)
• een zeldzame ziekte waarbij het immuunsysteem te veel cellen aanmaakt die infecties bestrijden, genaamd histiocyten en lymfocyten (hemofagocytaire lymfohistiocytose). Klachten zijn o.akunnen onder andere zijn: een vergrote lever en/of milt, huiduitslag, vergrote lymfeklieren, ademhalingsproblemen, snel krijgen van blauwe plekken, afwijkingen van de nieren en hartproblemen
• pijn, gevoelloosheid, een tintelend gevoel of zwak gevoel in de armen of benen; blaas- of darmproblemen, waaronder vaker moeten plassen, moeite met het ophouden van uw plas (incontinentie), moeite met plassen en verstopping (constipatie) (myelitis)

Veranderingen in testresultaten

YERVOY in combinatie kan veranderingen veroorzaken in de resultaten van tests die door uw arts worden uitgevoerd. Dit kan zijn:

• abnormale leverfunctietests (toename in de hoeveelheid van de leverenzymen aspartaataminotransferase, alanineaminotransferase, gamma-glutamyltransferase of alkalische fosfatase in uw bloed, hogere bloedspiegels van het afvalproduct bilirubine)
• abnormale nierfunctietests (toename in de hoeveelheid creatinine in uw bloed)
• een toename van het enzym dat vet afbreekt en van het enzym dat zetmeel afbreekt
• stijging of afname van de hoeveelheid calcium of kalium
• stijging of daling van de bloedspiegels van magnesium of natrium
• stijging in de hoeveelheid schildklierstimulerend hormoon

Het melden van bijwerkingen

Krijgt u last van bijwerkingen, neem dan contact op met uw arts. Dit geldt ook voor mogelijke bijwerkingen die niet in deze bijsluiter staan. U kunt bijwerkingen ook rechtstreeks melden via het nationale meldsysteem zoals vermeld in aanhangsel V. Door bijwerkingen te melden, kunt u ons

helpen meer informatie te verkrijgen over de veiligheid van dit geneesmiddel.

Buiten het zicht en bereik van kinderen houden.

Gebruik dit geneesmiddel niet meer na de uiterste houdbaarheidsdatum. Deze is te vinden op de doos en het injectieflaconetiket achter 'EXP'. Daar staat een maand en een jaar. De laatste dag van die

maand is de uiterste houdbaarheidsdatum.

Bewaren in de koelkast (2°C tot 8°C).

Niet in de vriezer bewaren.

Bewaren in de oorspronkelijke verpakking ter bescherming tegen licht.

Bewaar geen opgebruikte delen van de infusieoplossing voor hergebruik. Alle ongebruikte geneesmiddelen of afvalmaterialen moeten worden vernietigd volgens lokale voorschriften.

Welke stoffen zitten er in dit middel?

• De werkzame stof in dit middel is ipilimumab. Elke ml concentraat bevat 5 mg ipilimumab.
  Iedere 10 ml injectieflacon bevat 50 mg ipilimumab. Iedere 40 ml injectieflacon bevat 200 mg ipilimumab.
• De andere stoffen in dit middel zijn tris-hydrochloride, natriumchloride (zie rubriek 2 'Yervoy bevat natrium'), mannitol (E421), pentetinezuur, polysorbaat 80, natriumhydroxide, zoutzuur en water voor injecties.

Hoe ziet YERVOY eruit en hoeveel zit er in een verpakking?

YERVOY-concentraat voor oplossing voor infusie is helder tot licht opaalachtig, kleurloos tot lichtgeel en kan (enkele) lichte deeltjes bevatten

Het is beschikbaar in verpakkingen met ofwel 1 glazen injectieflacon van 10 ml ofwel 1 glazen injectieflacon van 40 ml.

Het kan zijn dat niet alle verpakkingen in de handel worden gebracht.

Houder van de vergunning voor het in de handel brengen

Bristol-Myers Squibb Pharma EEIG

Plaza 254

Blanchardstown Corporate Park 2

Dublin 15, D15 T867

Ierland

Fabrikant

CATALENT ANAGNI S.R.L.

Loc. Fontana del Ceraso snc

Strada Provinciale 12 Casilina, 41 03012 Anagni (F)

Italië

Swords Laboratories Unlimited Company T/A Bristol-Myers Squibb Cruiserath Biologics

Cruiserath Road, Mulhuddart Dublin 15, D15 H6EF

Ierland

Deze bijsluiter is voor het laatst goedgekeurd in

Meer informatie over dit geneesmiddel is beschikbaar op de website van het Europees Geneesmiddelenbureau: http://www.ema.europa.eu

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------