Adenocarcinoom
Adenocarcinomen vormen ongeveer 50 tot 60 % van de gevallen van slokdarmkanker. Ze ontwikkelen zich vanuit de klierslijmvliescellen in het onderste deel van de slokdarm en komen steeds vaker voor in West-Europa. In meer dan 90 % van de gevallen ontwikkelen ze zich op basis van precancereuze laesies (de zogenaamde Barrett-slokdarm). De slokdarm van Barrett als cilindrische celmetaplasie is het gevolg van langdurige gastro-oesofageale reflux.
Risicofactoren voor adenocarcinoom van de slokdarm zijn
Adenocarcinomen in de onderste slokdarm en in het gebied van de maagingang worden tegenwoordig AEG (adenocarcinomen van de oesofagogastrische junctie) genoemd. Ze worden ingedeeld volgens Siewert (type I tot III).
Plaveiselcelcarcinoom
Plaveiselcelcarcinomen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 40 tot 60 % van de gevallen van slokdarmkanker. De tumoren komen meestal voor in het middelste derde deel van de slokdarm. Ze ontwikkelen zich uit de vlakke epitheelcellen van het slijmvlies. Plaveiselcelcarcinomen ontwikkelen zich minder vaak in het onderste of bovenste derde deel van de slokdarm. Fysiologische vernauwingen zoals de aortavernauwing zijn ook frequente voorkeursgebieden voor plaveiselcelcarcinomen.
Risicofactoren voor plaveiselcelcarcinoom van de slokdarm zijn onder andere
alcoholmisbruik (vooral alcohol met een hoog alcoholpercentage)
roken
nitrosaminen
achalasie
aandoening na radiotherapie in het gebied van de slokdarm
Warme dranken
Plaveiselcelcarcinoom in het hoofd-halsgebied
Infectie met humaan papillomavirus (HPV)
Stenose na chemische brandwonden
Ongeveer 75% van de plaveiselcelcarcinomen van de slokdarm wordt veroorzaakt door blootstelling aan nicotine en alcohol. De combinatie van alcohol en tabak leidt tot een synergetische verhoging van het risico op het ontwikkelen van de ziekte. Wie bijvoorbeeld 80 gram alcohol per dag consumeert (ongeveer 2 liter bier of 4 glazen wijn) en daarnaast 20 sigaretten rookt, heeft een sterk verhoogd risico op het ontwikkelen van plaveiselcelcarcinoom van de slokdarm.
Anatomie
De slokdarm maakt deel uit van het bovenste deel van het spijsverteringskanaal. Het is een elastische, gespierde buis van ongeveer 25 centimeter lang die ingenomen voedsel van de mond naar de maag transporteert. Het bovenste deel van de slokdarm ligt achter de luchtpijp. In het onderste deel gaat hij door het middenrif en komt dan uit in de maag. In totaal bestaat de slokdarm uit vier verschillende weefsellagen. Aan de binnenkant zit een slijmvlies, dan een bindweefsellaag, een spierlaag en aan de buitenkant wordt de slokdarm weer bedekt door een bindweefsellaag.
Golvende samentrekkingen van de slokdarmspieren transporteren het chyma naar de maag. Aan het uiteinde van de slokdarm bevindt zich een spiersluiting die moet voorkomen dat maagzuur en voedselresten terugvloeien in de slokdarm (reflux). Als deze afsluiting niet goed werkt, kunnen agressief maagzuur en galzuren terugstromen en de slokdarm beschadigen. Dit veroorzaakt ook het symptoom brandend maagzuur.
Als er een verhoogde reflux is van de maag naar de slokdarm, kan dit leiden tot ontsteking van het slokdarmslijmvlies. Het slijmvlies verandert dan van een plaveiselepitheel in een klierepitheel. Als brandend maagzuur chronisch optreedt, kunnen door de langdurige ontsteking tumoren in het slijmvlies ontstaan.
Tumorclassificatie
Aanvankelijk is elke tumor, ongeacht het weefsel waaruit hij voortkomt, beperkt tot de bovenste laag van de slokdarm. Naarmate de tumor groter wordt, dringt hij normaal gesproken geleidelijk diepere lagen van de slokdarm, lymfeklieren en vervolgens naburige organen binnen. Uitzaaiingen van slokdarmkanker komen voornamelijk voor in de lymfeklieren, lever en longen. Andere organen kunnen echter ook worden aangetast.
De mate van uitzaaiing van de tumor is belangrijk voor de planning van de behandeling en wordt voor slokdarmkanker in bepaalde categorieën ingedeeld volgens het TNM-schema.
De volgende factoren zijn hierbij van belang:
Diepe infiltratie van de tumor (T)
Betrokkenheid van de lymfeklieren (N)
Aanwezigheid van uitzaaiingen (M)
De grootte en uitgebreidheid van de tumor wordt geclassificeerd met behulp van de nummers T1 tot T4. Het aantal en de locatie van de aangetaste lymfeklieren worden beschreven met de nummers N0 tot N3. De aan- of afwezigheid van uitzaaiingen wordt aangeduid met M0 of M1. Een exacte beschrijving van de TNM-classificatie is vaak pas mogelijk na chirurgische verwijdering van de tumor.
Zoals bij elke tumor kan slokdarmkanker ook terugkomen (recidief). Dit betekent dat de kanker terugkomt op de oorspronkelijke plaats of een ander deel van het lichaam aantast.
