Psoriasis (psoriasis)

Psoriasis is een goedaardige, vaak chronische ontstekingsziekte van de huid. De oorzaak is waarschijnlijk een stoornis van het immuunsysteem.

De symptomen van psoriasis kunnen zo mild zijn dat de getroffen persoon ze nauwelijks opmerkt. In andere gevallen kan de levenskwaliteit van de getroffenen ernstig worden beperkt door een uitgesproken ziektebeeld. Het uiterlijk en de lokalisatie van psoriasis kunnen van persoon tot persoon verschillen. Naast de huid en de nagels, en in uitzonderlijke gevallen het slijmvlies, kunnen ook de gewrichten door psoriasis worden aangetast, wat artritis psoriatica wordt genoemd.

Psoriasis is geen besmettelijke ziekte, maar kan wel erfelijk zijn. Daarom is het risico van ziekte bij kinderen van getroffen personen hoger dan het risico bij de gemiddelde bevolking. Naar schatting twee tot drie procent van alle Duitsers lijdt aan psoriasis. Psoriasis komt voor in alle leeftijdsgroepen. Vrouwen worden minimaal minder vaak getroffen dan mannen.

De precieze oorzaak van psoriasis is momenteel onbekend. Zelfs bij mensen die een genetische aanleg voor psoriasis hebben, hoeft de ziekte niet noodzakelijk uit te breken.

Naast de genetische aanleg spelen waarschijnlijk ook bepaalde triggers (uitlokkende factoren) een rol. Voorbeelden van triggers zijn bacteriële infecties (vooral streptokokkeninfecties), stress en het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.

De vroegere veronderstelling dat psoriasis het gevolg was van een overmatige, pathologische huidvernieuwing wordt thans als achterhaald beschouwd. Huidvernieuwing is een normaal proces waarbij de cellen van de opperhuid naar de oppervlakte migreren, waar ze afsterven en vervolgens hoornachtig worden. In de door psoriasis aangetaste huidzones vindt dit proces binnen slechts drie tot zeven dagen plaats, wat veel sneller is dan in gezonde huidzones. De oorzaak van psoriasis is echter niet de overmatige huidvernieuwing zelf, maar een verstoring van het immuunsysteem van de huid, waardoor de lichaamseigen huidcellen zeer snel worden afgestorven. De overmatige huidvernieuwing is dus het gevolg van de stoornis van het immuunsysteem.

Een streptokokkeninfectie is een frequente oorzaak van psoriasis. Aangenomen wordt dat door de grote overeenkomst tussen bepaalde eiwitstructuren op het oppervlak van de bacteriën en eiwitstructuren op het oppervlak van de keratinocyten (verhoorningscellen van de huid) bij psoriasis, er een verwarring van het immuunsysteem optreedt. De afweercellen van het immuunsysteem vallen dus voortaan ook de lichaamseigen keratinocyten aan. De huidcellen groeien snel weer aan, maar worden ook binnen korte tijd weer gedood en migreren naar het huidoppervlak als dode schilferige cellen. Dit veroorzaakt de scherp begrensde huidzones die kenmerkend zijn voor psoriasis, met een rode huid die sterk doorbloed is. Bijna alle mensen met psoriasis lijden aan deze vorm van psoriasis. Het wordt technisch aangeduid als psoriasis vulgaris.

De symptomen van psoriasis treden in episoden op. Het wordt gekenmerkt door een uitgebreide huidontsteking, die zich op bepaalde delen van de huid manifesteert met ernstige roodheid en de vorming van blaren of schilfers. De knieën, ellebogen, hoofdhuid en delen van de huid in het heiligbeengebied worden vaak aangetast. De ziekte manifesteert zich vooral op de voetpalmen en de handen of in de vorm van kleine vlekjes over het hele lichaam. De duur van de individuele aanvallen varieert sterk - de duur varieert van enkele dagen tot meerdere jaren.

Psoriatische artritis kan ook voorkomen. Dit leidt tot ontstekingsveranderingen in de gewrichten en pezen, waardoor ze pijnlijk opzwellen en hun normale beweeglijkheid wordt beperkt.

De diagnose van psoriasis kan worden gesteld op basis van de kenmerkende psoriasisverschijnselen - het nemen van een weefselmonster is normaal gesproken niet nodig:

• Kaarsenfenomeen: als u met een houten spatel over de psoriasishaard krast, vallen er wat loszittende, zilverwitte huidschilfers af. Visueel lijken ze op de geschraapte was van een kaars.
• Verschijnsel van de laatste cuticula: als de psoriasisvlek dieper wordt gekrabd, kan aan het eind een dunne, lamellaire cuticula worden verwijderd.
• Puntbloedingsverschijnsel: Na het verwijderen van de laatste nagelriem, verschijnen er puntbloedingen onder.

Aangezien psoriasis een genetisch bepaalde ziekte is, is het volgens de huidige stand van de kennis niet mogelijk om de ziekte te genezen, maar alleen om de symptomen te verlichten.

Bij de behandeling van psoriasis zijn onder meer de volgende werkzame stoffen beschikbaar voor uitwendige toepassing:

• Ureum: wordt gebruikt voor de verzorging en behandeling van de aangetaste huidzones en wordt gebruikt als additief in zalven, crèmes of oliën.
• Salicylzuur: wordt gebruikt om de huidschilfers te verwijderen.
• Koolteer: Door koolteer aan te brengen wordt de celdeling vertraagd en de jeuk verlicht. Aangezien teerverbindingen er nu echter van worden verdacht de ontwikkeling van kanker te bevorderen, worden deze preparaten slechts in uitzonderlijke gevallen gebruikt.
• Corticoïden: Deze werkzame stoffen verlichten de symptomen door het immuunsysteem te temperen en zo de ontstekingsreactie in de huid te verzwakken. Vanwege de bijwerkingen mogen deze preparaten echter slechts gedurende korte tijd worden gebruikt en alleen op kleine delen van de huid.

Bovendien zijn er talrijke alternatieve medische behandelingen (b.v. acupunctuur, homeopathie, traditionele Chinese geneeskunde) waarvan is aangetoond dat zij bij sommige patiënten de symptomen verbeteren. Er is momenteel echter geen wetenschappelijk bewijs voor een effectiviteit van deze behandelingsmethoden die verder gaat dan het placebo-effect.

Volgens de huidige kennis is psoriasis niet te genezen. Therapie kan de symptomen echter op lange termijn verlichten of tijdelijk volledig wegnemen.