Hoe beïnvloeden slaapstoornissen onze gezondheid?

Slaapstoornissen en -problemen

In de geneeskunde zijn zes slaapstoornissen bekend. Er zijn echter maar een paar oorzaken: of het totale aantal slaapuren is te laag/hoog, of het is een kwestie van slechte slaapkwaliteit, zoals bijvoorbeeld het geval is bij slaapapneu, waarbij de ademhaling herhaaldelijk stopt en we dus 's nachts vaker wakker worden. De 6 slaapstoornissen zijn

Snurken:

Snurken veroorzaakt een daling van de spierspanning, wat kan leiden tot vernauwing van de bovenste luchtwegen. Dit kan bevorderd worden doordat de tong naar achteren zakt.

Obstructieve slaapapneu:

Als er niet alleen sprake is van een vernauwing van de bovenste luchtwegen, maar zelfs van een korte afsluiting (van meer dan 10 seconden), daalt het zuurstofgehalte in het bloed dramatisch en wordt het lichaam in een alarmtoestand gebracht, waardoor patiënten kort wakker worden. Hierdoor neemt de spierspanning weer toe en normaliseert de ademhaling zich. Zulke ademstilstanden kunnen tot honderden keren per nacht voorkomen. Het probleem is dat de getroffenen zich niet bewust zijn van het wakker worden en de volgende dag erg moe zijn en niet weten waarom.

Centrale ademhalingsstoornis:

Aandoeningen van het zenuwstelsel, maar ook het verblijf op hoogtes boven de 3000 meter en kortademigheid bij ernstige hartaandoeningen kunnen leiden tot een verandering in het ademhalingsritme of de ademhalingsdiepte. Dit kan ook leiden tot lange adempauzes die, net als bij obstructieve slaapapneu, vermoeidheid tot gevolg kunnen hebben.

Slaapwandelen (somnambulisme):

Bij slaapwandelen staan patiënten vaak op tijdens de diepe slaapfase en beginnen rond te dwalen. Het gevaarlijke hieraan is dat mensen ook ramen en deuren kunnen openen of lange afstanden kunnen lopen en zichzelf daarbij ernstig kunnen verwonden.

Gevechtsdromen:

Bij vechtdromen is er sprake van abnormale spieractiviteit tijdens de REM-slaapfase. Zoals hierboven vermeld, zijn normaal enkel de oogspieren actief tijdens de REM-slaapfase. Dit is niet het geval bij vechtdromen. Tieren, boksen of schoppen kunnen voorkomen. Uit bed vallen is ook niet ongewoon. Dit kan leiden tot ernstige verwondingen, niet alleen voor de getroffenen zelf maar ook voor hun bedpartners.

Rustelozebenensyndroom:

Het rustelozebenensyndroom wordt gekenmerkt door patiënten die een onaangename drang ervaren om hun benen te bewegen, wat hen 's nachts wakker houdt.

Slaapstoornissen bij kinderen

Kinderen en adolescenten hebben meer slaap nodig dan volwassenen. Als de slaapduur te kort is of de kwaliteit te slecht, kan dit leiden tot fysieke en mentale ontwikkelingsstoornissen. Afhankelijk van de leeftijd kunnen verschillende problemen de oorzaak zijn. Vooral in het eerste levensjaar moet eerst het dag-nachtritme worden vastgesteld. Dit kan vaak leiden tot 's nachts wakker worden. Bij peuters en kleuters zijn problemen met inslapen en doorslapen vaak de belangrijkste problemen. Vanaf de schoolleeftijd kunnen psychologische factoren ook de slaap beïnvloeden. Denk hierbij aan prestatiedruk, te hoge eisen en angst. Korte slaaptijden zijn vaak het grootste probleem bij adolescenten, wat in de hand kan worden gewerkt door sociale media.

Het is belangrijk om te weten dat slaapproblemen vooral kunnen voorkomen in de kindertijd en adolescentie. Meestal verdwijnen deze problemen echter vanzelf. Als dit niet het geval is, is een kinderarts het eerste aanspreekpunt. Indien nodig zullen zij je doorverwijzen naar een slaapspecialist.

Gevolgen van slaapstoornissen voor de gezondheid

Experts zijn het erover eens dat slaapstoornissen gevolgen hebben voor de gezondheid. Zowel te weinig als te veel slaap, problemen met in slaap vallen en in slaap blijven kunnen depressies veroorzaken. De zwaarst getroffen leeftijdsgroepen zijn 30-44 en 45-59 jaar.

Slaapproblemen kunnen ook het risico op obesitas verhogen. Opgemerkt moet worden dat slaapproblemen niet direct het gewicht verhogen, maar indirect door het verhogen van de hormoonspiegels van de eetlust en het beïnvloeden van voedselkeuzes. Hoewel het lichaam meer calorieën verbruikt wanneer het slaaptekort heeft (ongeveer 100 kcal meer per dag), verhoogt het ook de calorie-inname (ongeveer 250 kcal meer per dag). Dit resulteert op zijn beurt in een positieve energiebalans. Slaapproblemen beïnvloeden onze cognitieve vaardigheden bij het kiezen van wat we eten en hoeveel we eten.

De gevolgen voor de gezondheid op het gebied van hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type 2 en neurologische aandoeningen zijn controversiëler. Hier kan geen duidelijk antwoord op worden gegeven. In het algemeen kan echter worden aangenomen dat slaapproblemen van welke aard dan ook tot gezondheidsproblemen kunnen leiden.

Wanneer moet ik met slaapproblemen naar de dokter?

Slaapproblemen maken deel uit van het dagelijkse leven. Als ze af en toe voorkomen, zijn ze geen reden tot bezorgdheid. Het is algemeen bekend dat mensen slecht slapen na het nuttigen van meer alcohol, maar dit is niet per se een slaapstoornis als het maar af en toe voorkomt. Op dezelfde manier hebben kersverse ouders geen slaapstoornis als ze de eerste weken na de geboorte van hun kind vaak 's nachts wakker worden.

Het wordt pas als een slaapstoornis beschouwd als het minstens drie keer per week voorkomt en minstens een maand aanhoudt. Een ander criterium is als de slechte slaap onrust veroorzaakt en een negatieve impact heeft op sociale en professionele prestaties. Meer dan 50% van de patiënten met een slaapstoornis heeft een onderliggende psychologische of lichamelijke aandoening. Het gaat bijvoorbeeld om bronchiale astma, allergieën, angststoornissen, urologische klachten en nog veel meer. Het eerste aanspreekpunt voor de betrokkenen is meestal de huisarts. Die beoordeelt de omvang van de slaapstoornis en verwijst de patiënt zo nodig door naar een specialist. Een behandeling met medicijnen kan voldoende zijn, verdere opheldering in een slaaplaboratorium kan nuttig zijn of behandeling door een psycholoog of psychiater kan nodig zijn.

Een belangrijk kenmerk van slaapproblemen is verhoogde slaperigheid overdag. Als je je overdag volledig uitgeput en moe voelt ondanks dat je voldoende slaapt, kunnen slaapproblemen 's nachts de oorzaak zijn. Maar bedpartners kunnen vaak ook veelzeggende aanwijzingen geven die het gemakkelijker maken om slaapstoornissen te diagnosticeren.

Wat kan ik zelf doen als ik slaapproblemen heb?

Niet alle slaapproblemen hoeven meteen door een arts opgehelderd te worden. Sommige gaan vanzelf over, andere kunnen verholpen worden door verschillende tips te volgen.

Handige tips voor een gezonde slaap

• Drie uur voor het slapengaan mag je geen grote maaltijden eten of alcohol nuttigen. Hongerig naar bed gaan moet ook worden vermeden.
• Regelmatige bedtijden en dagelijkse slaaprituelen bevorderen een gezonde slaap en kunnen met plezier worden uitgevoerd.
• Te lang of te kort slapen kan ook slaapstoornissen veroorzaken.
• Fel licht moet worden vermeden of tot een minimum worden beperkt. Dit geldt ook voor licht van schermen zoals mobiele telefoons, tv's en computers.
• Geluiden en lawaai kunnen je uit je slaap houden. Indien mogelijk moet de slaapkamer de stilste plek zijn.
• Het bed, de lattenbodem en de matras worden ook vaak onderschat. Ze leveren een belangrijke bijdrage aan een gezonde en rustgevende slaap.
• Dutjes 's middags moeten indien mogelijk achterwege blijven of mogen maximaal 30 minuten duren.
• Lichaamsbeweging en sport overdag kunnen ook bijdragen tot de kwaliteit van de slaap, op voorwaarde dat dit niet gebeurt net voor het slapengaan. In dat geval zouden ze eerder schadelijk zijn.

Conclusie

Slaap is niet alleen belangrijk, maar ook noodzakelijk om de dagelijkse functies van ons lichaam in stand te houden. Tijdens de slaap tankt ons lichaam energie en regenereert het zichzelf om de volgende dag weer volledig functioneel te zijn. Slaapproblemen kunnen daarom een zeer negatieve invloed hebben op onze gezondheid en leiden tot ernstige secundaire ziekten. Maar niet elke slapeloze nacht is ook een slaapstoornis. Vaak verdwijnen de problemen vanzelf of kunnen ze worden "behandeld" met bovenstaande tips. Als de symptomen echter aanhouden, moet altijd een arts worden geraadpleegd zodat eventuele slaapstoornissen in een vroeg stadium kunnen worden behandeld en de levenskwaliteit weer kan worden verbeterd.