Voortijdige zaadlozing

Voortijdige ejaculatie (ejaculatio praecox) is een veel voorkomende en slecht begrepen seksuele stoornis die er vaak voor zorgt dat patiënten intimiteit en seksualiteit vermijden. De term ejacuatio praecox komt uit het Latijn en betekent "voortijdige ejectie".

Volgens de internationaal geldende ICD-10 classificatie van ziekten is premature ejaculatie het onvermogen om de ejaculatie zodanig te controleren dat beide partners bevredigende geslachtsgemeenschap kunnen hebben. Bij meer dan 75% van de patiënten treedt de ejaculatie op voor of tijdens de penetratie.

De aandoening kan worden onderverdeeld in een primaire en een secundaire vorm:

1. Primaire vroegtijdige ejaculatie bestaat meestal al lang wanneer het voor het eerst wordt gediagnosticeerd door een uroloog. Het is aangeboren of de getroffen persoon heeft altijd al een intravaginale ejaculatietijd van minder dan één minuut gehad.

2. De secundaire vorm van de ziekte ontwikkelt zich door verschillende oorzaken, zoals hormonale veranderingen of veranderingen in de penis. Deze vorm gaat vaak gepaard met erectieproblemen (erectiestoornissen).

Het individuele psychoseksuele welzijn speelt een grote rol bij vroegtijdige zaadlozing. De gemiddelde intravaginale ejaculatietijd van mannen in alle leeftijdsgroepen is 7 minuten.

Voortijdige zaadlozing kan zowel lichamelijk als psychisch zijn. Daarom moeten fysieke, medicinale en ook psychotherapeutische behandelingsopties worden overwogen voor therapie.

Mogelijke psychologische oorzaken van vroegtijdige zaadlozing:

• Seksualiteit stoornissen

• Angststoornissen

• Reflexen vanaf het begin van seksualiteit in de adolescentie

• Een beperkende opvoeding met betrekking tot seksualiteit als kind

• Onrealistische verwachtingen of ideeën over seksualiteit

• Denken over seksuele prestaties

De secundaire vorm van vroegtijdige zaadlozing wordt bij mannen vaak veroorzaakt door steroïdengebruik (bijvoorbeeld in krachtsporten). Het teveel aan testosteron veroorzaakt hormonale veranderingen en leidt uiteindelijk tot vroegtijdige ejaculatie. Medicijnen, zoals opioïden of sympathomimetica, kunnen ook leiden tot vroegtijdige ejaculatie. Organische risicofactoren voor de ziekte zijn urineweginfecties of diabetes mellitus.

Getroffenen hebben vaak last van een verminderde levenskwaliteit en onbevredigende seksualiteit en intimiteit. Voortijdige zaadlozing kan een relatie onder druk zetten en leiden tot het vermijden van seksualiteit. Hoewel de aandoening veel leed veroorzaakt, zoeken maar weinig patiënten medische hulp.

Er zijn verschillende mogelijkheden voor de behandeling van vroegtijdige zaadlozing, waarbij vaak verschillende behandelingen moeten worden geprobeerd totdat er verbetering optreedt. Om te beginnen schrijft de uroloog meestal een crème met een plaatselijk verdovingsmiddel voor, die voor de geslachtsgemeenschap wordt aangebracht. Plaatselijke verdovingsmiddelen zoals lidocaïne of prilocaïne zijn werkzame stoffen die de huid verdoven en de gevoeligheid van de penis verminderen. Het gebruik van deze crème is gebaseerd op de veronderstelling dat het topje van de penis van mannen met vroegtijdige zaadlozing te gevoelig is.

De knijptechniek:

Een mechanische therapieoptie voor de behandeling van de aandoening heet de knijptechniek. De knijptechniek wordt gebruikt om de hoeveelheid bloed in het corpus cavernosum te verminderen door de geslachtsgemeenschap te onderbreken en druk uit te oefenen op de eikel. Het gebruik ervan alleen geeft echter meestal geen bevredigend resultaat.
Omdat vroegtijdige erectie vaak een psychologische component als oorzaak heeft en massaal lijden veroorzaakt, is psychotherapie een integraal onderdeel van de therapie.

Psychotherapeutische methoden:

• Sekstherapie

• Relatietherapie

• Cognitieve gedragstherapie (CGT)

• Gezinstherapie

Opties voor medicamenteuze therapie:

Klassieke seksuele verbeteraars zoals fosfodiësterase V-remmers (PDE-5-remmers) kunnen ook worden gebruikt om vroegtijdige ejaculatie te behandelen. Actieve stoffen in deze groep zijn onder andere sildenafil of tadalafil. Het gebruik is momenteel "off-label", wat betekent dat er wel over een effect wordt gesproken, maar dat het medicijn niet officieel is goedgekeurd voor de indicatie van vroegtijdige zaadlozing. Er zijn momenteel twee verschillende theorieën voor het gebruik van PDE-5-remmers bij vroegtijdige zaadlozing:

1. Een centraal zenuwachtig werkingsmechanisme, omdat is aangetoond dat binnen de ejaculatiereflex het PDE-5 enzym belangrijk is in de signaaltransductie.

2. Een perifeer werkingsmechanisme, aangezien de ontspanning van de gladde spiercel resulteert in een vertraagde ejectie van de zaadvloeistof in de urethra posterior.

Selectieve serotonine heropnameremmers (SSRI's) zoals sertraline of paroxetine, die worden gebruikt om depressies te behandelen, veroorzaken ook vertraagde ejaculatie als bijwerking. Omdat ze echter langdurig moeten worden gebruikt, zijn kortwerkende SSRI's zoals dapoxetine meer geschikt voor de "off-label" behandeling van de aandoening. De risico-batenverhouding wordt echter kritisch besproken.

De prognose van vroegtijdige zaadlozing varieert van persoon tot persoon, hoewel de secundaire vorm over het algemeen beter te behandelen is. In dit geval verbeteren de symptomen vaak snel nadat de oorzaak is weggenomen (bijv. stoppen met steroïdengebruik, opioïdengebruik of behandeling van penisveranderingen).