Rotavirussen

De meest voorkomende oorzaak van acute, ernstige diarree bij zuigelingen en kinderen is infectie met het rotavirus. Dit is een zeer besmettelijk virus dat zich snel verspreidt, vooral in de maanden februari tot april. Zelfs contact met de kleinste hoeveelheden virusdeeltjes veroorzaakt een ziekte.

Zuigelingen in de leeftijdsgroep tussen zes maanden en twee jaar worden het meest getroffen door rotavirusinfecties. Dit komt omdat het immuunsysteem op deze leeftijd nog niet volledig ontwikkeld is. Oudere kinderen en mensen ouder dan 60 jaar lijden echter ook vaak aan diarree veroorzaakt door rotavirussen. Bij adolescenten en volwassenen veroorzaakt een rotavirusinfectie gewoonlijk slechts milde diarree - de ernstigere vormen van gastro-intestinale infecties in deze leeftijdsgroep zijn meestal te wijten aan infecties met norovirussen.

De ziekte is besmettelijk zolang de virussen in de ontlasting worden uitgescheiden. Deze besmettelijke periode duurt gewoonlijk ongeveer acht dagen vanaf het begin van de symptomen.

De naam rotavirus is gebaseerd op de wielvormige structuur (Latijn rota voor wiel) van de virussen wanneer ze uitvergroot worden met een elektronenmicroscoop. Er worden zeven verschillende virusgroepen (serotypes A tot G) onderscheiden, die elk weer onderverdeeld zijn in verschillende subgroepen. Serotype A heeft de grootste klinische betekenis.

In Duitsland is een besmetting met het rotavirus een meldingsplichtige ziekte, maar dat is niet het geval in Oostenrijk.

Infectie met rotavirussen wordt gewoonlijk fecaal-oraal van persoon op persoon overgedragen door besmetting met uitstrijkjes. In sommige landen kan de infectie ook worden overgedragen via besmet voedsel of drinkwater. Aangezien de virussen uiterst resistent zijn, kunnen zij tot twee dagen overleven op besmette voorwerpen of handen. Zelfs behandeling met ontsmettingsmiddelen maakt het moeilijk om alle ziekteverwekkers op betrouwbare wijze te doden.

Aangezien het immuunsysteem van kinderen tot de leeftijd van twee jaar nog niet volledig is ontwikkeld, zijn zij bijzonder vatbaar voor een rotavirusinfectie. Vanaf het tweede jaar is het immuunsysteem meestal in staat de ziekte met antilichamen te bestrijden. Aangezien er talrijke subtypes van rotavirussen bestaan, kan de diarreeziekte zich echter ook op latere leeftijd herhalen.

De incubatieperiode (tijdspanne tussen de besmetting en het verschijnen van de eerste symptomen) bedraagt bij rotavirusziekte één tot drie dagen. Daarna hebben de getroffenen meestal last van buikpijn, braken, hoge koorts en milde tot ernstige, waterige diarree.

In ernstige gevallen kan de diarree tot vijf dagen aanhouden en exsiccose (uitdroging van het lichaam) veroorzaken door het grote verlies van water en elektrolyten, wat zonder behandeling binnen korte tijd tot de dood leidt. Naar schatting sterven wereldwijd tot een miljoen kinderen per jaar aan rotavirusinfecties, voornamelijk in ontwikkelingslanden.

Door de karakteristieke symptomen bij kleine kinderen kan de arts snel een voorlopige diagnose stellen van een infectie met rotavirussen. De ELISA-methode is geschikt voor een betrouwbare laboratoriumdiagnose. In een ontlastingmonster worden antilichamen tegen het virus opgespoord, waardoor ook het precieze virus-serotype kan worden bepaald.

Andere mogelijkheden voor diagnose zijn het opsporen van de virussen met behulp van een elektronenmicroscoop of andere moleculair-biologische methoden. Deze zijn echter veel complexer en worden daarom gewoonlijk niet gebruikt.

Een specifieke therapie tegen een infectie met rotavirussen bestaat niet. Het is vooral belangrijk om veel te drinken, want diarree kan leiden tot levensbedreigend vochtverlies. Bij de behandeling van zuigelingen en kleine kinderen kan ziekenhuisopname noodzakelijk zijn. In dit geval wordt voldoende vocht opgenomen in de vorm van drinkoplossingen of via een infuus. Bovendien wordt het elektrolytenverlies (verlies van minerale zouten) ten gevolge van de ernstige diarree gecompenseerd.

Alleen een symptomatische therapie kan worden uitgevoerd - een directe bestrijding van de ziekteverwekkers met geneesmiddelen (antivirale therapie genoemd) is bij rotavirussen niet mogelijk.

Het risico op overlijden als gevolg van rotavirusziekte is in de landen van West-Europa zeer laag dankzij de goede medische zorg. In bijna 50% van de gevallen bij kinderen onder de vijf jaar is echter ziekenhuisopname nodig. Van de ziektegevallen bij volwassenen na de leeftijd van 60 jaar moet ongeveer één op de drie in het ziekenhuis worden opgenomen.

De enige manier om besmetting met rotavirussen te voorkomen is een strikte hygiëne en het gebruik van speciale ontsmettingsmiddelen als u in contact komt met besmettelijke besmette mensen. Rotavirussen kunnen op andere mensen worden overgedragen zolang de zieke virus uitscheidt in zijn ontlasting - dit is meestal het geval gedurende de periode vanaf het begin van de symptomen tot ongeveer acht dagen daarna. Vooral na het verschonen van de luiers van zieke baby's en peuters moeten de handen en het verschoonkussen goed gedesinfecteerd worden.

Er zijn ook twee verschillende vaccins beschikbaar om infectie met rotavirussen te voorkomen, die sinds 2006 zijn goedgekeurd. Er is momenteel echter geen algemeen vaccinatieadvies voor bescherming tegen rotavirusinfecties. Het voordeel van een vaccinatie moet op individuele basis worden afgewogen tegen het risico.