Alzheimer's

Iedereen heeft waarschijnlijk wel eens gehoord van de ziekte van Alzheimer. Maar wat de ziekte werkelijk betekent voor de getroffenen en hun familieleden is voor velen onduidelijk. Omdat het veel meer is dan alleen wat dingen vergeten. Integendeel, het is een ernstige ziekte die niet direct tot de dood leidt, maar de kwaliteit van het leven ernstig beperkt. En niet alleen voor de getroffene, maar ook voor de nabestaanden.

De ziekte van Alzheimer, ook wel Morbus Alzheimer genoemd, is een progressieve ziekte waarbij zenuwweefsel in toenemende mate vernietigd wordt. Afhankelijk van welke delen van de hersenen zijn vernietigd, gaan meer of minder verschillende hersenfuncties verloren.

Hoeveel mensen lijden aan de ziekte van Alzheimer

Niet iedereen die zich niet alles meer kan herinneren of verward lijkt, lijdt aan de ziekte van Alzheimer. Op het gebied van dementieziekten is de ziekte van Alzheimer echter de belangrijkste ziekte in termen van kwantiteit. Zo lijdt 60 tot 80% van alle mensen met dementie aan de ziekte van Alzheimer. Onder 85-jarigen wordt bijna een derde van de bevolking getroffen door de ziekte van Alzheimer.

Aangezien vrouwen statistisch gezien ouder zijn dan mannen, lijden zij ook vaker aan de ziekte van Alzheimer. Algemeen wordt aangenomen dat het aantal Alzheimerpatiënten tegen het jaar 2050 opnieuw zal verdubbelen omdat we steeds ouder worden.

Bij de ziekte van Alzheimer zetten zich eiwitten af in de hersenen, waardoor de communicatie tussen de afzonderlijke zenuwcellen wordt verstoord. Zodra een zenuwcel niet meer regelmatig wordt gebruikt, krimpt hij en sterft na verloop van tijd af.

Deze vernietiging van de hersenmassa treedt gewoonlijk op tussen het zesde en het achtste levensjaar en vordert dan zeer snel. Binnen vier tot vijf jaar ontwikkelt zich ernstige dementie, die 24-uurs verzorging nodig maakt.

Bovendien kan de boodschapperstof voor de hersenen, acetylcholine, niet meer in voldoende hoeveelheden worden aangemaakt. Hierdoor wordt de communicatie tussen de afzonderlijke hersencellen verder beperkt, en de cognitieve stoornissen worden nog ernstiger.

Familiaire vorm bij jongere lijders

Een bijzonder ernstige en agressieve vorm van de ziekte is de familiaire ziekte van Alzheimer. Het ergste van deze vorm is dat de ziekte kan uitbreken tussen de leeftijd van 30 en 60 jaar.

Bovendien is er een sterke psychologische belasting, aangezien men al heeft moeten meemaken hoe moeilijk het is om het leven met Alzheimer bij zijn ouders of grootouders aan te kunnen. Vooral omdat er nog steeds geen bevredigende aanpak is voor de behandeling van de ziekte, bevinden de getroffenen zich vaak in een uitzichtloze situatie.

De symptomen van de ziekte van Alzheimer kunnen sterk uiteenlopen. Aanvankelijk zijn de meest opvallende symptomen een verminderd herinneringsvermogen en andere geheugenproblemen, die echter worden gecompenseerd en gedurende lange tijd verborgen blijven. Pas als de ziekte vordert, worden de symptomen zo duidelijk dat ze niet langer verborgen kunnen blijven.

Zo kan tijdens een onderzoek de lokale en temporele oriëntatie aanvankelijk nog perfect in orde zijn en kan het geheugen niet merkbaar gestoord zijn. Toch wijzen andere symptomen al op de ziekte van Alzheimer. De hele zaak wordt nog moeilijker gemaakt door het feit dat er altijd betere en slechtere dagen zijn. Zo kan de betrokkene de ene dag volledig helder zijn en de volgende dag volledig in de war.

Lichamelijke beperkingen veroorzaakt door Alzheimer

• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Algemene prestatievermindering

Cognitieve stoornis als gevolg van Alzheimer

• Vergeetachtigheid
• Verlies van overzicht over vertrouwde situaties en taken
• Waardevermindering in rekenen
• Lees- en schrijfproblemen
• Problemen met het vinden van woorden
• Alledaagse taken kunnen niet meer gedaan worden
• Arbeidsongeschiktheid
• Uiterlijke persoonlijkheid blijft lange tijd een façade

Neuropsychologische stoornissen

• Problemen met het verstaan van spraak
• Moeilijkheden met het formuleren van spraak
• Verstoring van de ruimtelijke oriëntatie
• Gedeeltelijk vertraagde of pathologische reflexen
• Snelle vermoeidheid en frustratie
• Gebrek aan drang
• Psychomotorische rusteloosheid
• Slaapstoornissen of nachtelijke rusteloosheid
• Depressie
• Sociale terugtrekking
• Agressiviteit

Het klinisch beeld en de waarschijnlijkheid spelen een grote rol bij de diagnose. Als de symptomen zich voordoen en een bepaalde leeftijd is bereikt, kan men zeer waarschijnlijk uitgaan van de ziekte van Alzheimer. Niettemin moeten eerst alle andere oorzaken van de symptomen worden uitgesloten voordat men kan uitgaan van de ziekte van Alzheimer. Bovendien zijn er bevindingen die direct op de ziekte wijzen.

Veranderingen in beeldvormingstechnieken

Op computertomografie (CT) kan in gevorderde stadia een vermindering van het volume van de hersenschors worden waargenomen. Positron emissie tomografie (PET) toont een veranderde afbraak van suiker aan, vooral in de frontale en temporale kwabben. Dit is een zeer belangrijke indicatie om andere ziekten uit te sluiten.

Een meer gedetailleerd onderzoek van de hersenen en de hersenstructuren wordt verricht met behulp van magnetische resonantiebeeldvorming (MRI). Dit maakt een betere classificatie van de afzonderlijke structuren en hun veranderingen mogelijk.

Verdere diagnostiek

Bovendien kan via een punctie op de rug wat hersenvocht worden afgenomen en geanalyseerd. Speciale tests tonen het tau-eiwit, het amyloïde precursor-eiwit en andere verwante eiwitten aan.

Klinisch onderzoek

Voor het klinisch onderzoek worden speciaal ontwikkelde tests gebruikt, zoals de Mini Mental State Examination, de CERAD-batterij en ADAS-cog. Bovendien wordt aandacht besteed aan een sluipend begin en een trage progressie in het begin. Vooral de aantasting van cognitieve prestaties, zoals taal, waarneming, ruimtelijke oriëntatie of het plannen van eenvoudige handelwijzen, moet nauwlettend worden geobserveerd en getest.

Zelfs na jaren van onderzoek is er nog geen geschikte therapie voor de ziekte van Alzheimer gevonden. Er bestaan wel medicijnen, maar die zijn vooral bedoeld om de symptomen te verzwakken en te verlichten; de ontwikkeling van de ziekte op lange termijn blijft onaangetast. Indien echter vroeg genoeg met de therapie wordt begonnen, kan het verloop van de ziekte ten minste enigszins worden vertraagd.

Therapie met geneesmiddelen

Het meest veelbelovende geneesmiddel bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer is waarschijnlijk de acetylcholinesteraseremmer. Dit zorgt ervoor dat de zenuwcellen die nog leven meer signaalstoffen hebben, aangezien deze niet zo snel door het geneesmiddel worden afgebroken. Ondanks de grote doeltreffendheid van deze geneesmiddelen moet echter worden gezegd dat zij alleen in de begin- of middenfase van de ziekte kunnen worden gebruikt.

Als zich reeds matige of ernstige dementie heeft ontwikkeld, worden de zogenaamde NMDA-antagonisten, ook memantine genoemd, gegeven om overstimulatie van de zenuwen te voorkomen. Omdat dit ook tot hun dood zou leiden. Dit kan vooral de vermogens beschermen die nodig zijn voor het dagelijks leven en de cognitieve prestaties verbeteren.

Aanvullende therapeutische maatregelen

Naast pogingen om de voortgang van de ziekte met medicijnen te vertragen, kunnen ook fysiotherapie en hands-on bewegingen helpen om langer zelfstandig wonen mogelijk te maken. Zo moet men bijvoorbeeld proberen gebruik te maken van ambachtelijke en artistieke vaardigheden en deze bevorderen, bijvoorbeeld met bezigheidstherapie.

Geheugentraining kan ook in geheugenklinieken worden gegeven. Het is belangrijk om een professional te raadplegen, omdat de behandeling van Alzheimer altijd een dunne lijn tussen aanmoedigen en overbelasten bewandelt.

Hulp voor verzorgers

De zorg voor iemand met Alzheimer is meer dan uitputtend en energieverslindend. Daarom is het belangrijk om hulp te zoeken. Een regelmatige vrije dag is ook absoluut noodzakelijk om jezelf te kunnen herstellen. Zelfs als je van de getroffen persoon houdt, moet je aan je eigen behoeften denken.

Aangezien er geen echte therapie voorhanden is, is de prognose ook niet goed. Patiënten leven gemiddeld nog negen tot twaalf jaar na het stellen van de diagnose. In sommige uitzonderlijke gevallen kunnen patiënten echter tot twintig jaar overleven.

In het algemeen kan worden gesteld dat een vroeg begin van de ziekte ook wijst op een drastisch en snel verloop.

Aangezien de precieze oorzaken van de ziekte van Alzheimer nog niet bekend zijn, is het nog niet mogelijk goede profylactische adviezen tegen de ziekte te geven. Maar het verlangen naar een goede profylaxe wordt steeds groter. En er zijn een of twee tips die in ieder geval soms nuttig kunnen zijn bij het voorkomen van de ziekte van Alzheimer.

Hormoonbehandeling als bescherming

Men ontdekte al vroeg dat de oestrogenen een zekere bescherming bieden voor de hersenen en de zenuwen. Wanneer vrouwen in de menopauze komen, verdwijnt door de afname van deze hormonen ook deze bescherming, waardoor neurodegeneratieve ziekten vooral na de menopauze optreden.

Het lijkt erop dat hormoonvervangingstherapieën met oestrogenen kunnen helpen beschermen tegen neurologische ziekten. Er zij echter op gewezen dat hormoonvervangingstherapie ook veel bijwerkingen heeft, zoals trombose, beroerten en dergelijke.

Veel studies zonder bewezen effect

In een hele reeks studies over de preventie van de ziekte van Alzheimer moest worden geconcludeerd dat noch pijnstillers zoals acetylsalicylzuur, noch ontstekingsremmers, vitaminen of anti-oxydanten echt bescherming kunnen bieden tegen de ziekte van Alzheimer.

Mentale fitheid en gezond leven bieden enige bescherming

Er is echter ook aangetoond dat jezelf mentaal fit houden door steeds iets te doen een zeker beschermend effect heeft. Als u dus altijd geïnteresseerd bent in nieuwe dingen en u daar ook tot op hoge leeftijd intensief mee bezighoudt, kunt u de ontwikkeling van Alzheimer voorkomen of in ieder geval vertragen.

Een gezonde levensstijl met een evenwichtige voeding zonder overmatig vet en een doeltreffende behandeling van veel voorkomende ziekten zoals hoge bloeddruk, hartritmestoornissen en diabetes mellitus kunnen ook het risico op de ziekte van Alzheimer verminderen.

Gelukkig en sociaal actief zijn

Er zijn ook duidelijke aanwijzingen dat geluk en een goede sociale positie bescherming kunnen bieden tegen de ziekte van Alzheimer. Men moet dus een eenzaam en afgezonderd leven vermijden, maar op oudere leeftijd sociaal actief blijven, mensen ontmoeten en veel met anderen in contact blijven.