Pyridostigmine

Pyridostigmine behoort tot de groep van indirecte parasympathomimetica, die het effect van lichaamseigen acetylcholine verhogen door acetylcholinesterase te remmen. Acetylcholine is een belangrijke neurotransmitter die een belangrijke en belangrijke rol speelt in het zenuwstelsel. Deze omvatten het bemiddelen van spiersamentrekkingen en signaaloverdracht. Pyridostigmine speelt een rol bij de behandeling van myasthenia gravis en beïnvloedt ook de bloeddruk, de hartslag en de spijsvertering.

Gebruik & indicaties

Vanwege zijn werking wordt pyridostigmine vooral gebruikt bij de behandeling van myasthenia gravis, een auto-immuunziekte waarbij antilichamen gericht zijn tegen de acetylcholinereceptor (AchR). Deze stoornis leidt tot spierzwakte en extreme vermoeidheid. Pyridostigmine veroorzaakt een verhoogde afgifte van acetylcholine, wat deze pathologische spierzwakte tegengaat. Bovendien gaat pyridostigmine blaas/darmverlamming tegen, omdat het werkingsmechanisme de activiteit van de spieren stimuleert.

De werkzame stof is in de handel verkrijgbaar in de vorm van omhulde tabletten voor orale toediening ^(Mestinon®) in verschillende sterktes. Andere beschikbare doseringsvormen zijn tabletten met verlengde afgifte, gecoate tabletten en injecteerbare oplossingen. De dosering wordt individueel aangepast en verschilt afhankelijk van de ernst van de ziekte. Er zijn echter richtlijnen die als leidraad kunnen dienen. Zo kunnen volwassenen twee tot vier keer per dag één tot drie omhulde tabletten van 60 mg innemen, terwijl kleinere doses in eerste instantie geschikter zijn voor kinderen.

Het broomzout van pyridostigmine (pyridostigmine bromide) wordt therapeutisch gebruikt.

Geschiedenis

In de tweede Golfoorlog, die in 1990/91 plaatsvond tussen Irak en de VS, werd pyridostigmine profylactisch toegediend aan leden van de strijdkrachten ter bescherming tegen mogelijke aanvallen met zenuwagentia, die in oorlogssituaties als chemische wapens worden gebruikt. Dergelijke zenuwagentia remmen acetylcholinesterase af, wat leidt tot een ophoping van acetylcholine en dus tot een overmatige prikkeling van de spieren, die levensbedreigend kan zijn.

Farmacodynamiek/werkingsmechanisme

Pyridostigmine lijkt qua werking op neostigmine, maar verschilt daarvan door een snellere aanvangswerking en een langere werkingsduur. In Duitsland bijvoorbeeld wordt pyridostigmine nu meer gebruikt als cholinesteraseremmer omdat het, in tegenstelling tot neostigmine, oraal kan worden toegediend. Als quaternaire stikstofverbindingen behoren zij beide tot de groep van de omkeerbare remmers.

Zij werken voornamelijk in het centrale zenuwstelsel door cholinesterase (het enzym dat verantwoordelijk is voor de afbraak van acetylcholine in acetaat en choline) in de synaptische spleet te blokkeren als indirecte parasympathomimetica, waardoor de hoeveelheid acetylcholine toeneemt en dus de prikkeloverdracht via de synapsen verbetert. Zo bevorderen zij de activiteit van het parasympathische zenuwstelsel, het onwillekeurige zenuwstelsel, onder wiens invloed ontspanning optreedt, bijvoorbeeld door verlaging van de hartslag of vertraging van de prikkelgeleiding. Zij binden reversibel, d.w.z. zij blokkeren het enzym en dissociëren weer.

Farmacokinetiek

Door de quaternaire ammoniumstructuur van pyridostigmine komt het nauwelijks in het centrale zenuwstelsel terecht. De gastro-intestinale absorptie is eveneens gering, maar verschilt individueel en is afhankelijk van enkele bijkomende factoren, zoals de vullingstoestand van de maag. De absorptie wordt vertraagd wanneer voedsel wordt ingenomen. Als het geneesmiddel op een lege maag wordt ingenomen, treedt de werkzaamheid dus na 30-60 minuten op, terwijl de waarden tot 90 minuten worden vertraagd als tegelijkertijd voedsel wordt ingenomen.

De biologische beschikbaarheid bij orale toediening is vrij laag en varieert tussen 11% en 19%. Wanneer het geneesmiddel op een lege maag wordt ingenomen, neemt niet alleen de absorptie maar ook de biologische beschikbaarheid toe.

Pyridostigmine wordt bij orale inname voornamelijk door de nieren uitgescheiden.

Interacties met geneesmiddelen

• Het excipiëns methylcellulose verhindert de absorptie van het geneesmiddel bij gelijktijdige toediening. Daarom moeten preparaten met dit excipiens worden vermeden.
• Anticholinergica zoals atropine en scopolamine remmen de werking van pyridostigminebromide, de werkzame stof. Deze stoffen belemmeren ook de darmmotiliteit (beweging van de darmen) en daarmee de absorptie van pyridostigminebromide.
• Spierverslappers (geneesmiddelen die een tijdelijke ontspanning van de skeletspieren veroorzaken) zoals suxamethonium hebben een langdurige werking in aanwezigheid van pyridostigminebromide.
• Verder kunnen ook antibiotica van het type aminoglycoside (bv. neomycine, kanamycine), plaatselijke verdovingsmiddelen en geneesmiddelen tegen hartritmestoornissen het effect van pyridostigminebromide beïnvloeden.
• Insectenwerende middelen die het actieve bestanddeel DEET bevatten, zoals Anti Brumm forte of Nobite huidspray, mogen niet op de huid worden aangebracht wanneer u pyridostigmine inneemt, omdat zij het effect van het geneesmiddel versterken.

Contra-indicaties & voorzorgsmaatregelen

Het geneesmiddel mag niet worden ingenomen in geval van:

• overgevoeligheid (allergie) voor de werkzame stof of een ander bestanddeel van de formulering.
• in geval van mechanische obstructie van het spijsverteringskanaal of de urinewegen.

Bij aandoeningen van de luchtwegen, zoals astma of COPD, mag het geneesmiddel alleen met voorzichtigheid en voorafgaand overleg met de arts worden gebruikt, omdat inname in deze gevallen kan leiden tot vernauwing van de bronchiën of beperking van de longfunctie!

Ook bestaat er een verhoogd risico bij inname van het geneesmiddel bij hartaandoeningen.

De dosering van het geneesmiddel moet nauwkeurig aan de patiënt worden aangepast, omdat een overdosis leidt tot een overmaat aan acetylcholine, die resulteert in een cholinerge crisis en kan eindigen in levensbedreigende toestanden (zoals ademhalingsdepressie). In dat geval kan atropine worden gebruikt als antidotum.

Bijwerkingen

Het optreden van bijwerkingen is afhankelijk van de dosis. Ze kunnen zich als volgt uiten:

• Ogen: vernauwing van de pupillen, verhoogde traanafscheiding, aanpassingsstoornissen van het oog (bijv. wazig zien).
• Cardiovasculair systeem: versnelde pols, vertraagde hartslag, hartritmestoornissen (bijv. hartkloppingen).
• Vasculaire aandoeningen: Gevoel van warmte, lage bloeddruk.
• Ademhalingsstelsel: vernauwing van de luchtwegen, verhoogde bronchiale afscheidingen
• Spijsverteringskanaal: misselijkheid, braken, diarree, buikpijn
• Huid: overmatig zweten, urticaria (netelroos)
• Spieren: toegenomen spierzwakte, spiertrillingen, spierkrampen, onwillekeurige spiertrekkingen

Zwangerschap en borstvoeding

Als u zwanger bent of borstvoeding geeft, is het raadzaam met een arts of apotheker te overleggen voordat u een geneesmiddel inneemt dat pyridostigminebromide bevat, omdat de werkzame stof de placentabarrière kan passeren en minimaal in de moedermelk terecht kan komen.

Bovendien kan intraveneuze toediening van de werkzame stof vroegtijdige bevalling opwekken, vooral tegen het einde van de zwangerschap.