medikamio
Ziekten
Weke delen tumoren van de huid, goedaardig (lipoom, fibroom, atheroom)

Weke delen tumoren van de huid, goedaardig (lipoom, fibroom, atheroom)

Internationale classificatie (ICD)	D21.-
Symptomen	Zwelling, zonder pijn, Knobbels onder de huid, Rode, gezwollen plekken op de huid
Mogelijke oorzaken	genetische aanleg, Verstopte uitscheidingsbuis van een talgklier, Zenuwletsels, hoge lipidengehalten in het bloed
Mogelijke therapieën	chirurgische procedure

Basis

Weke delen tumoren zijn tumoren van verschillende weefsels (vetweefsel, bindweefsel, zenuwweefsel, spieren). De meeste van deze tumoren zijn goedaardig. Weke delen tumoren komen relatief vaak voor in de bevolking. De term "tumor" geeft niet aan of deze goed- of kwaadaardig is, maar verwijst alleen naar een zwelling of nieuwe weefselvorming.

Er kunnen verschillende soorten weke delen tumoren worden onderscheiden:

Lipoom: Goedaardig gezwel van het vetweefsel.
Fibroom: Goedaardig gezwel van het bindweefsel.
Atheroom (jichtzak): Ophoping van dode huidcellen en talg in de buurt van een talgklier.

Er zijn ook enkele zeldzamere weke delen tumoren:

Neurofibroom: neoplasma van het steunweefsel van het perifere zenuwstelsel (Schwann-cellen) dat goedaardig is.
Acanthoom: goedaardig gezwel van de stekelcellen van de huid.
Neuroma: Meestal voorkomend na zenuwletsel, goedaardige neurale tumor die zenuwcellen, zenuwvezels en bindweefsel bevat.

Ein Lipom am Handgelenk (iStock / taniche)

Lipom

Lipomen zijn veel voorkomende goedaardige tumoren van vetweefsel. Lipomen worden meestal maar een paar centimeter groot en groeien langzaam. In zeldzame gevallen kunnen ze echter ook uitgroeien tot een reusachtig lipoom (met een diameter van meer dan 5 cm). Wanneer door een lipoom bloedvaten lopen, wordt het ook een angiolipoom genoemd. In meer dan 50% van de gevallen komen meerdere angiolipomen tegelijk voor - deze speciale vorm komt vooral voor bij jonge mannen. Lipomen komen meestal voor bij mensen ouder dan 30 jaar en zitten vaak onder de huid. Gebieden van het lichaam waar een lipoom vaak voorkomt zijn de romp, de nek en de schouder-armregio. Lipomen kunnen echter ook voorkomen in spieren, in de organen van de buik en in het bot. Als een lipoom in het hoofdgebied voorkomt, kan het zich onder de bindweefsellaag bevinden, dus subfasciaal, en wordt dan een subfaciaal lipoom genoemd. Behalve in het hoofd kunnen subfasciale lipomen ook voorkomen in de nek of in het schouderblad. Het zogenaamde spindelcel lipoom is een speciale vorm die meestal voorkomt op de rug, in de nek of in het schoudergebied bij mannen tussen 45 en 60 jaar.

Fibromen:

Bepaalde groepen bindweefselcellen, zogenaamde fibrocyten, zijn betrokken bij de vorming van nieuw bindweefsel (fibromen). Fibromen zijn kleine, goedaardige tumoren. Kwaadaardige bindweefseltumoren worden ook fibrosarcomen genoemd. Fibromen zijn onderverdeeld in verschillende vormen:

A) Zacht fibroom:

Zacht fibroom staat ook bekend als fibroma molle of fibroma pendulans. Deze huidkleurige, kleine (enkele millimeters groot) huiduitsteeksels komen even vaak voor bij vrouwen als bij mannen. Zachte fibromen verschijnen vaak voor het eerst in de puberteit. Ze kunnen op de huid liggen met een brede basis of ze kunnen gesteeld zijn (smalle basis en bredere "kop"). Omdat ze er zo pedunculair uitzien, worden zachte fibromen ook wel steelwratten genoemd. Veel voorkomende lichaamsdelen zijn de hals, oksels en liezen. Zachte fibromen kunnen afzonderlijk of in groepen voorkomen.

B) Harde fibromen:

Harde fibromen, ook wel histiocytoom of dermatofibromen genoemd, komen voor bij de meeste volwassenen, met de meest voorkomende locatie op de benen (gevolgd door de armen en romp). Harde fibromen zijn, in tegenstelling tot zachte fibromen, stevigere knobbeltjes van enkele millimeters groot. In zeldzame gevallen kan een hard fibroom tot een centimeter groot worden en zichtbaar worden als een donkere of lichtbruine plek in de huid.

C) Irritatiefibroom:

Een irritatiefibroom of irritatiefibroom vormt gladde, kleine knobbeltjes op het slijmvlies van de mond. Dit type fibroom kan ontstaan als bepaalde delen van de mond voortdurend geïrriteerd zijn.

D) Andere fibromen:

Andere zeldzame bindweefselceltumoren zijn:

Ossificerend fibroom: goedaardige tumor op de gezichtsschedel of het onderkaakbot.
Niet-ossificerend fibroom: bindweefselverandering van het bot die bij kinderen voorkomt.
Chondromyxoid fibroma: tumor in lange botten die vooral voorkomt bij adolescenten.
Desmoplastisch fibroom: Sterk groeiende bottumor die vooral bij jongeren voorkomt.
Angiofibroom: Tumor in de neuskeelholte met bloedvaten die voornamelijk voorkomt bij adolescente mannen.

Atheroom:

Een atheroom, in de volksmond bekend als een brijzakje, is een holte in het onderhuidse weefsel gevuld met huidcellen en vet. Atheromen kunnen ontstaan door verstopte talgklieren en zijn goedaardige hoorncysten van de huid. Atheromen ontwikkelen zich vaak bij de haarwortel. Daarom worden lichaamsdelen met veel haar steeds vaker getroffen door atheromen (90% op de hoofdhuid). Niet-ontstoken atheromen kunnen één tot twee centimeter groot worden. Bij ontsteking kunnen ze groeien tot de grootte van een kippenei (zelden groter).

Epidermoïdcysten en trichilemmale cysten

Atheromen kunnen worden onderverdeeld in epidermoïdcysten en trichilemmale cysten. Epidermale cysten zijn niet-pijnlijke, uitpuilende knobbeltjes van de huid. Ze hebben een uitscheidingskanaal dat verbonden is met het huidoppervlak en groeien langzaam. Ze komen meestal voor in het gezicht of op de rug. Als een epidermale cyste ontstoken of geïnfecteerd raakt, is chirurgische verwijdering vaak noodzakelijk. In tegenstelling tot epidermale cysten hebben trichilemmale cysten geen centraal kanaal. Hun inhoud is stevig, hard, geurloos en ze komen bijna altijd in groepen voor. Als de trichilemmale cyste visueel storend is of ongemak veroorzaakt, wordt chirurgische verwijdering aanbevolen.

Zeldzame kwaadaardige weke delen tumoren worden weke delen sarcomen of kwaadaardige weke delen tumoren genoemd.

Oorzaken

Het exacte mechanisme van het ontstaan van weke delen tumoren is nog grotendeels onbekend. Waarschijnlijk speelt echter een erfelijke aanleg een rol bij de ontwikkeling.

Schematischer Aufbau eines Lipoms (iStock / ttsz)

Lipoom:

Minstens 1% van de bevolking krijgt ooit in zijn leven een lipoom. Bij volwassenen vormen lipomen ongeveer een derde van alle goedaardige weke delen tumoren. Een genetische aanleg als oorzaak is nog niet duidelijk bewezen voor enkelvoudige lipomen. Ook voor veel lipomen die tegelijkertijd optreden (lipomatose) is nog geen duidelijke oorzaak gevonden. Lipomatose komt vaak voor bij patiënten met stofwisselingsstoornissen zoals diabetes mellitus of hyperurikemie. Het is mogelijk dat een te hoog lipidengehalte in het bloed een rol speelt bij het ontstaan van lipomen.

Fibroom:

De oorzaak van het ontstaan van een fibroom is nog onbekend.

Atheroom:

De oorzaak van het ontstaan van een jicht (atheroom) is een verstopte uitscheidingsbuis van een talgklier. Deze verstopping zorgt ervoor dat de afscheiding zich terugtrekt. Atheromen bestaan dus uit vetdruppels, vetkristallen en huidcellen.

Neuroma:

De oorzaak voor het ontstaan van een neuroom is zenuwbeschadiging. Vergelijkbaar met het mechanisme van overmatige wondgenezing met littekenvorming, probeert de beschadigde zenuw zijn schade te overbruggen met een uitloper. Als deze poging mislukt, wordt er een neuroma gevormd.

Symptomen

Een kenmerkend symptoom van een goedaardige weke delen tumor is meestal een pijnloze zwelling. Pijn kan echter voorkomen op ongunstige lokalisaties, bijvoorbeeld in de buurt van zenuwen. Goedaardige weke delen tumoren worden over het algemeen gekenmerkt door een goede verplaatsbaarheid ten opzichte van het omringende weefsel. Ze zijn als het ware goed afgebakend.

Lipomen zijn vaak asymptomatisch, zacht en gemakkelijk verplaatsbaar. Ze kunnen worden gepalpeerd als zachte en uitpuilende knobbels net onder de huid. In sommige gevallen kan het indrukken van het lipoom pijn veroorzaken.

Fibromen worden gekenmerkt door zachte of grove gezwellen onder of in de huid. Ze zijn vaak gesteeld en komen voor op plaatsen van het lichaam die blootstaan aan mechanische belasting (bv. hals, oksels, liezen). Fibromen ontstaan vaak voor het eerst tijdens de puberteit. Overgewicht (obesitas) bevordert de ontwikkeling van fibromen.

Atheromen zijn altijd gelokaliseerd in de buurt van talgklieren (zoals in de hals of oksels) en zijn pasteus van consistentie. Atheromen zijn uitpuilende, elastische, zichtbare verhogingen van de huid. Een niet-ontstoken atheroom is meestal pijnloos. Het kan echter een cosmetisch probleem worden, afhankelijk van het lichaamsdeel en de grootte. Bij ontsteking wordt de aangetaste huid rond het atheroom rood, zwelt op en doet pijn, zelfs bij lichte druk.

Neuromen kunnen pijn veroorzaken die lijkt op een omgrensde drukpijn.

Diagnose

Een tumor van weke delen kan vaak op het eerste gezicht worden herkend. Een definitieve diagnose kan echter pas worden gesteld na chirurgische verwijdering van de tumor en een daaropvolgend fijn weefselonderzoek (histologisch). Vaak is het niet nodig om vóór de operatie speciale diagnostiek (zoals een biopsie) uit te voeren.

In het begin palpeert de behandelende arts het aangetaste gebied onder de huid en kijkt of het kan worden bewogen. Om een lipoom van een fibroom of een andere weke delen tumor te onderscheiden, wordt vaak een echografisch onderzoek (sonografie) gebruikt. Weke delen tumoren kunnen ook gemakkelijk zichtbaar worden gemaakt met behulp van magnetische resonantie beeldvorming (MRI). Als er na beeldvormend onderzoek nog steeds twijfel bestaat over de oorsprong van de tumor, kan er een weefselmonster worden genomen en onderzocht.

Een typische fibroom wordt nader onderzocht op grootte, vorm, kleur, structuur en veranderingen met behulp van een dermatoscoop, een vergrootinstrument. Als een kwaadaardig gezwel wordt vermoed, wordt het weefsel vaak geanalyseerd met behulp van een biopsie.

Het is raadzaam om alle weke delen tumoren die ongemak veroorzaken of in omvang toenemen te laten onderzoeken of verwijderen.

Hautnaht nach Entfernung eines Weichteiltumors (iStock / Akintevs)

Therapie

De therapie wordt meestal uitgevoerd door de tumor operatief te verwijderen onder plaatselijke verdoving. Soms, vooral op ongunstige locaties, is ook algehele anesthesie nodig om de tumor te verwijderen. Omdat de omvang van de tumor in de meeste gevallen klein en goed te beoordelen is, is een kleine incisie vaak voldoende om de tumor te verwijderen. Bij goedaardige weke delen tumoren is verwijdering van omliggend weefsel niet nodig. Er kunnen ook inactieve tumoren met een stabiele grootte worden waargenomen. Bij pijn of een onduidelijk ontstaan van de tumor wordt resectie aanbevolen.

Speciale verdere behandeling is in de meeste gevallen niet nodig, omdat de huid met een hechting kan worden gesloten.

Na verwijdering moet een weke delen tumor histologisch worden onderzocht om er zeker van te zijn dat het geen kwaadaardig gezwel is.

Prognose

Weke delen tumoren kunnen in de meeste gevallen zonder complicaties worden verwijderd. Slechts in zeer zeldzame gevallen treden tijdens de verwijdering bloedingen, infecties, vaat- of zenuwletsel en wondgenezingsproblemen op. Complicaties kunnen bijvoorbeeld optreden als de tumoren bijzonder groot zijn of zich op ingewikkelde plaatsen bevinden (bijvoorbeeld in de buurt van belangrijke zenuwen of vaten).

De prognose voor weke delen tumoren is zeer goed. Soms kunnen na verwijdering opnieuw lipomen of neuroma's ontstaan.

Bronnen

Redactionele beginselen

Alle voor de inhoud gebruikte informatie is afkomstig van gecontroleerde bronnen (erkende instellingen, deskundigen, studies van gerenommeerde universiteiten). Wij hechten veel belang aan de kwalificatie van de auteurs en de wetenschappelijke achtergrond van de informatie. Zo zorgen wij ervoor dat ons onderzoek gebaseerd is op wetenschappelijke bevindingen.

Dr. med. univ. Moritz Wieser
Schrijver

Moritz Wieser is afgestudeerd in menselijke geneeskunde in Wenen en studeert momenteel tandheelkunde. Hij schrijft voornamelijk artikelen over de meest voorkomende ziekten. Hij is vooral geïnteresseerd in de onderwerpen oogheelkunde, interne geneeskunde en tandheelkunde.

Thomas Hofko
Speler

Thomas Hofko zit in het laatste derde van zijn bachelor in de farmacie en is auteur en docent over farmaceutische onderwerpen. Hij is vooral geïnteresseerd in klinische farmacie en fytofarmacie.

De inhoud van deze pagina is een geautomatiseerde vertaling van hoge kwaliteit uit DeepL. De originele inhoud in het Duits vindt u hier.

Advertentie