Waterpokken (varicella)

Waterpokken (varicella) is een zeer besmettelijke ziekte die vooral kinderen treft. Kenmerkend voor deze infectieziekte is een huiduitslag met jeukende rode blaasjes. In de meeste gevallen heeft de ziekte een positief verloop.

Waterpokken worden veroorzaakt door het varicella-zoster-virus, dat jarenlang onopgemerkt in de zenuwuiteinden aanwezig blijft en later gordelroos kan veroorzaken.

Voordat een algemene aanbeveling voor varicellavaccinatie werd uitgevaardigd, waren er ongeveer 750.000 nieuwe gevallen per jaar. Volgens deze gegevens worden antilichamen tegen het varicella zoster-virus bij meer dan 95% van de volwassenen aangetroffen.

Waterpokken wordt veroorzaakt door het varicella zoster-virus, dat tot de groep herpesvirussen behoort. De ziekte wordt overgedragen via druppelinfectie, d.w.z. in de vorm van hoesten, niezen of praten. In zeldzame gevallen treedt besmetting op door het aanraken van de virus bevattende blaarinhoud. Besmetting via kleding, speelgoed of beddengoed is onmogelijk, aangezien de virussen na ongeveer tien minuten in de lucht niet meer besmettelijk zijn.

De incubatieperiode voor waterpokken is ongeveer twee tot drie weken. Er zij echter op gewezen dat de ziekte reeds één à twee dagen vóór het optreden van de eerste symptomen overdraagbaar is. Het infectiegevaar is pas voorbij als er zich een korstje op de blaren heeft gevormd.

De eerste tekenen van waterpokken kunnen koorts, vermoeidheid en moeheid zijn. De typische huiduitslag verschijnt meestal eerst op de romp en in de buurt van het gezicht, en breidt zich later uit naar de hardnekkige hoofdhuid, en naar de armen en benen.

Soms kunnen ook de slijmvliezen rond de mond en de geslachtsorganen door waterpokken worden aangetast.

De volgende symptomen zijn kenmerkend voor waterpokken:

• Jeukende huiduitslag
• Roodachtige kleine vlekjes die er binnen enkele uren blaarachtig uitzien en na één tot twee dagen een korst vormen.
• Binnen drie tot zes dagen kunnen zich opnieuw blaren vormen
• Het aantal blaren varieert sterk. Kleine kinderen krijgen bijvoorbeeld minder blaren dan oudere mensen.
• Soms kan er koorts zijn - De ziekte is bij kinderen minder ernstig dan bij volwassenen.

De diagnose waterpokken kan in de meeste gevallen zeer snel worden gesteld door de arts die een algemeen verhoor van de patiënt afneemt (anamnese) en het uiterlijk onderzoekt. Dit wordt gekenmerkt door een zeer karakteristieke huiduitslag waarbij jeukende blaasjes ontstaan.

Theoretisch is het ook mogelijk waterpokken rechtstreeks op te sporen aan de hand van de virussen in de inhoud van de blaasjes of aan de hand van de varicella-antilichamen die door het lichaam in het bloed worden aangemaakt. Dit is echter in de meeste gevallen niet nodig.

Het belangrijkste doel van de behandeling van waterpokken is het verlichten van de symptomen. Dit kan in de vorm van koude kompressen die de jeuk verminderen, of jeukstillende medicijnen zoals zinkhoudende zalven die op de huid worden aangebracht.

Soms, in de vroege stadia van de ziekte, kan de jeuk zo acuut zijn dat de lijder niet kan slapen. In dit geval kan het gebruik van antihistaminica worden overwogen, die ook worden toegediend bij allergische aandoeningen. Vermoeidheid kan echter als bijwerking optreden.

Als een waterpokkeninfectie met een ernstig verloop optreedt, kan een therapie met virusmedicijnen helpen, zoals aciclovir, dat de vermenigvuldiging van de virussen blokkeert. De toediening van deze geneesmiddelen is vooral aan te bevelen als de betrokkene een verzwakt immuunsysteem heeft.

Als de ziekte eenmaal is uitgebroken, moet de getroffene in ieder geval thuisblijven, omdat er anders een groot risico op infectie bestaat. Het infectiegevaar is pas geweken als alle blaasjes zijn dichtgeschroeid en er geen nieuwe blaasjes meer ontstaan.

De volgende factoren moeten in acht worden genomen bij een waterpokkeninfectie:

• De blaasjes mogen niet opengekrabd worden, omdat er anders een bacteriële ontsteking kan ontstaan
• Hygiëne is bijzonder belangrijk tijdens het verloop van de ziekte
• De omgeving moet zo koel mogelijk worden gehouden, omdat warmte en zweet de jeuk doen toenemen.

Normaal geneest waterpokken vanzelf. Bij kinderen verloopt het genezingsproces iets sneller en duurt het gewoonlijk tussen zeven en tien dagen; bij volwassenen kan een iets langere duur worden verwacht.

Actieve vaccinatie tegen waterpokken wordt over het algemeen aanbevolen en wordt meestal toegediend tijdens de eerste twee levensjaren. Als een kind desondanks niet wordt ingeënt, is ook latere vaccinatie aan te bevelen, omdat waterpokken op latere leeftijd vaak complicaties kunnen veroorzaken.

Volwassenen die als kind geen waterpokken hebben gehad, moeten in de volgende gevallen worden gevaccineerd:

• Vrouwen met een kinderwens
• Werknemers in de gezondheidszorg
• Patiënten die lijden aan ernstige neurodermitis of leukemie, alsmede patiënten die een immunosuppressieve therapie ondergaan en vóór orgaantransplantaties.

Als je al waterpokken hebt gehad, ben je levenslang immuun. Toch kan gordelroos (herpes zoster) later optreden. In tegenstelling tot waterpokken komt deze ziekte minder vaak voor en treft zij vooral oudere mensen en mensen met immuundeficiëntie.

De beste manier om waterpokken te voorkomen is vaccineren. Volgens de vaccinatiecommissie moeten kinderen tussen de 11 en 14 jaar worden ingeënt, en opnieuw tussen de 15 en 23 jaar. Als de vaccinatie niet in deze periode wordt gegeven, moet zij uiterlijk tussen 9 en 17 jaar worden gegeven.

Volwassenen moeten onder bepaalde voorwaarden ook worden gevaccineerd. Dit geldt met name voor vrouwen met een kinderwens, mensen met chronische ziekten en werknemers in de gezondheidszorg.

Omdat waterpokken zeer besmettelijk zijn, moeten de getroffenen zich verre houden van mensen met de ziekte. Indien men toch contact heeft gehad met een besmet persoon, kan de vaccinatie binnen vijf dagen herhaald worden om bescherming te bereiken.