Rotator cuff ruptuur van de schouder

Een rotator cuff ruptuur is een scheur van een spierpees van de schoudergordel.

Aangezien het schoudergewricht een grote bewegingsvrijheid heeft in verschillende richtingen en vaak zeer grote lasten moet dragen, heeft het een stevige en sterke verankering aan het lichaam nodig. De schouder is echter slechts via één bot met de romp verbonden, namelijk het sleutelbeen, en daarom wordt het gewricht hoofdzakelijk ondersteund door spieren en hun pezen en ligamenten. Om de vele bewegingen met de schouder te kunnen uitvoeren, is het samenspel van vele spieren noodzakelijk.

Hoge belastingen kunnen blessures veroorzaken aan de ondersteunende spieren, pezen en ligamenten, waarbij vooral de rotator cuff wordt getroffen. Deze bestaat uit verschillende spieren die tot taak hebben de kop van het opperarmbeen te verbinden met de platte kom van het schouderblad. Bovendien zijn deze spieren verantwoordelijk voor de interne en externe rotatie van de arm. De rotatoren zijn met de humerus verbonden door pezen, die een soort kapje over de kop van het bot vormen als een peesplaat. Een rotator cuff ruptuur is een scheur in deze peesplaat.

Rotator cuff scheuren worden heel vaak veroorzaakt door chronische slijtage van de pezen. Als deze slijtage zich over meerdere jaren voortzet, kan dit leiden tot een scheur van de peesplaat.

Het risico op een rotator cuff ruptuur neemt toe bij langdurige, zware belasting van de schouder, vooral wanneer bewegingen worden gemaakt met de armen boven het hoofd, zoals bij golf of zwemmen. Bij deze en andere bovenhandse sporten worden de pezen van de rotatoren sterk belast door de monotone bewegingssequenties en door de zware trainingsbelasting. Dit kan leiden tot minuscule beschadigingen, zogenaamde microtrauma's, die zich vervolgens kunnen uitbreiden tot grotere scheuren.

Andere oorzaken van rotator cuff scheuren zijn dislocaties en andere schade aan het schoudergewricht of de omliggende zachte weefsels.

Af en toe is er een scheurend geluid te horen als de rotator cuff scheurt. Een plotselinge rotator cuff ruptuur is meestal zeer pijnlijk, en kan ook gepaard gaan met een krachteloos neervallen van de arm, ook wel bekend als het drop arm syndroom. Bovendien wordt de bewegingsvrijheid van de schouder beperkt. Dit maakt het moeilijk om zogenaamde "pijnbogen" van opzij op te tillen of de arm naar buiten te draaien.

Als de rotator cuff ruptuur zich echter geleidelijk over een langere periode ontwikkelt als gevolg van slijtage, kunnen de symptomen milder zijn. In dit geval zijn vooral nachtelijke pijn in de schouder of knarsende geluiden (crepitaties) bij bewegingen van het schoudergewricht indicatief voor een rotator cuff ruptuur.

De diagnose van een rotator cuff scheur kan meestal worden gesteld door de anamnese van de patiënt af te nemen en een passend onderzoek te verrichten. Uiteraard is een nauwkeurig onderzoek van de schouder hier van groot belang, omdat aan de hand van bewegingsbeperkingen of pijn bij bewegingen van de arm kan worden vastgesteld of het om een rotator cuff ruptuur gaat.

Na een breuk voel je vaak een krakend gevoel als je de schouder beweegt. De getroffen persoon heeft vaak moeite om de arm op te tillen naar opzij of naar voren of om de arm horizontaal in de lucht te houden. Er is meestal een merkbaar krachtsverschil, vooral wanneer men het lateraal vergelijkt met de gezonde arm. Bij sommige patiënten kan men ook speciale schroefbewegingen waarnemen, waarmee zij de zwakte trachten te omzeilen en de arm op die manier proberen op te heffen. Magnetische resonantie beeldvorming is de beeldvormingsmethode bij uitstek, maar conventionele röntgenstralen en echografie kunnen ook nuttig zijn bij de diagnose.

Bij de behandeling van een rotator cuff ruptuur zijn de grootte en de vorm van de ruptuur de belangrijkste factoren. Verdere belasting door de patiënt heeft een grote invloed op de genezing. Als de omvang van de spierscheur vrij klein is, kan fysiotherapie de spieren van de schouder versterken en zo de kop van het opperarmbeen verder stabiliseren in de kom.

Indien er echter geen verbetering optreedt met spiertraining en ernstige pijn blijft bestaan, is chirurgische reparatie van de breuk aan te bevelen.

Als de patiënt jonger is en de breuk is veroorzaakt door een ongeval, moet de operatie zo snel mogelijk worden uitgevoerd. In dit geval kan worden voorkomen dat de spieren zich terugtrekken om verdere schade aan de schouder te voorkomen.

De vooruitzichten na de operatie zijn gunstiger als de scheur zonder blijvende spanning kan worden gehecht en als er nog niet te veel slijtageschade is. Afhankelijk van het type en de grootte van de scheur, wordt de rotator cuff ruptuur ofwel alleen gehecht, vastgezet aan het bot of wordt een spiervervangende kunststof gebruikt. Na een operatie is fysiotherapie zeker aan te bevelen, waarbij de schouderspieren door een goede training moeten worden versterkt om de schouder te ondersteunen. Bovendien mag de schouder gedurende enkele maanden niet worden belast om een nieuwe scheur van de rotator cuff te voorkomen.

Mogelijke gevolgen van een rotator cuff ruptuur zijn gewrichtsschade, bloeding of trombose. Deze komen echter alleen voor in geïsoleerde gevallen met de juiste fysiotherapie. Als deze complicaties zich toch voordoen, kunnen ze meestal operatief of met medicijnen worden behandeld. Vaker is na een rotator cuff letsel de beweeglijkheid en kracht van de schouder beperkt, en soms kan lichte pijn lange tijd aanhouden. In deze gevallen is het ook mogelijk de symptomen te verlichten met fysiotherapie.

Voor de prognose is het erg belangrijk om zo snel mogelijk een noodzakelijke operatie uit te voeren. Hoewel de getroffenen meestal geen problemen hebben met conventionele bewegingen en belastingen, is het uitvoeren van bovenhandse sporten vaak slechts in beperkte mate mogelijk.

In het algemeen kan worden gesteld dat hoe kleiner de scheur en hoe jonger de getroffen persoon, hoe beter het resultaat van een rotator cuff ruptuur.