Polio (poliomyelitis) bij baby en kind

Polio (poliomyelitis) is een acute virale infectie die gepaard gaat met koorts. De ziekte verloopt meestal ongemerkt, of lijkt op een griepachtige infectie. Als het poliovirus echter de zenuwcellen in het ruggenmerg infecteert, kan blijvende verlamming optreden of, in zeldzame gevallen, zelfs de dood tot gevolg hebben.

Slechts minder dan één procent van degenen die de ziekte krijgen, krijgen de verlamming waaraan de ziekte haar naam dankt. Dankzij wijdverspreide vaccinatie zijn er in de geïndustrialiseerde landen echter nauwelijks nog gevallen van polio. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt verwacht dat poliomyelitis wereldwijd volledig zal zijn uitgeroeid.

Het poliovirus is de verwekker van polio. In de meeste gevallen is de infectie fecaal-oraal. Dit betekent dat het besmette kind de ziekteverwekkers met de ontlasting uitscheidt, de virussen in de voedselkringloop terechtkomen en met het voedsel weer het lichaam binnendringen. Daarom is er ook een verhoogd risico van infectie voor de ouders van het besmette kind. Besmetting kan bijvoorbeeld plaatsvinden door het verschonen van luiers of het bereiden van voedsel.

Kort na besmetting is besmetting van persoon tot persoon ook mogelijk via druppelinfectie.

Een persoon die met polio besmet is, is 36 uur na de besmetting al besmettelijk en kan verscheidene weken lang ongemerkt andere mensen besmetten.

Polio heeft een gefaseerd ziekteverloop. De eerste fase (zes tot negen dagen na infectie) wordt gekenmerkt door de vermenigvuldiging van de virussen. Er treden aspecifieke symptomen van de ziekte op, die lijken op griep. Voor het grootste deel (meer dan 95 procent) geneest de ziekte nadat de eerste symptomen zijn verdwenen.

Slechts bij een of twee op de 100 getroffenen dringt de ziekteverwekker het centrale zenuwstelsel binnen na een symptoomvrije periode van ongeveer een week (tweede fase van de ziekte). Als dit gebeurt, lijdt het getroffen kind aan hersenvliesontsteking, wat kan leiden tot motorische stoornissen of zelfs verlamming.

In zeldzame gevallen kunnen ook de basale delen van de hersenen door de ontsteking worden aangetast. Als gevolg daarvan raken de zenuwen die verantwoordelijk zijn voor het slikken en voor het regelen van de ademhaling en de bloedsomloop verlamd. Deze vorm van polio vormt een bijzonder gevaar.

De volgende symptomen kunnen in de eerste fase van de ziekte optreden:

• Koorts
• Misselijkheid en braken
• Keelpijn en slikproblemen
• Hoofdpijn en pijn in de ledematen

Symptomen van de tweede fase van de ziekte zijn:

• Koorts - Hoofdpijn
• Stijve nek
• Rugpijn
• Spierpijn
• Slappe asymmetrische verlamming met toenemende spieratrofie, verkorting van de benen en stijfheid, vooral in de benen.
• Geen zintuiglijke stoornissen

Als deze kenmerken zich voordoen, moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd.

Vaak kan de arts polio al herkennen aan de karakteristieke symptomen en het typische verloop van de koorts. Daarnaast zal de arts ook controleren op tekenen van meningitis door de nek te palperen om te zien of deze pijnlijk stijf is. Laboratoriumtests kunnen ook informatie verschaffen over een mogelijke ziekte. De virussen kunnen worden opgespoord in de ontlasting, maar ook in de cellen van de keel en in het cerebrospinaal vocht (CSF).

Polio kan ook worden opgespoord aan de hand van bepaalde eiwitten van het immuunsysteem (antilichamen) in het bloed.

Indien poliomyelitis van het zenuwstelsel wordt vermoed, verricht de arts een lumbaalpunctie. Indien in het bloed antilichamen tegen het virus worden aangetoond, betekent dit niet noodzakelijk dat de virussen ook het zenuwstelsel hebben aangetast.

Een therapie tegen de veroorzaker van polio is nog niet ontdekt. Daarom is de behandeling uitsluitend gericht op de behandeling van de bestaande symptomen. Als poliomyelitis niet gepaard gaat met verlamming, is ziekenhuisopname meestal niet nodig.

Zodra er echter verlammingsverschijnselen zijn, moet het verloop van de ziekte in het ziekenhuis worden gevolgd, omdat ook slik- of ademhalingsverlamming kan optreden.

Na een acute poliomyelitis wordt een langdurige bewegingstherapie met fysiotherapeutische en orthopedische methoden uitgevoerd, zodat er geen late gevolgen zijn van de verlamming van spieren en wervelkolom.

In de meeste gevallen is het verloop van poliomyelitis positief. Niettemin kunnen ernstige verlammingen blijven bestaan als het zenuwstelsel door de virussen is aangetast. In zeer zeldzame gevallen kan polio ook dodelijk zijn.

Als laat gevolg daarvan treedt vaak het zogenaamde post-poliosyndroom (PPS) op. In dit geval, komen de symptomen terug jaren na de eerste tekenen van verlamming:

• Pijn - Toenemende zwakte en verlamming in spiergroepen die niet aangetast waren.
• Spierverlies (atrofie)
• Snelle vermoeidheid

Deze symptomen zijn te wijten aan de voortdurende overbelasting van de verzwakte spieren.

De enige doeltreffende maatregel om polio te voorkomen is vaccinatie. Sinds 1998 wordt orale vaccinatie met geïnactiveerde maar levende poliovirussen ontmoedigd. In plaats daarvan wordt nu gevaccineerd met gedode virussen.

Vaccinatie tegen polio is een van de aanbevolen standaardvaccinaties die aan kinderen worden gegeven als onderdeel van een routinecontrole bij de kinderarts. Om de basisimmunisatie te waarborgen, krijgen kinderen in de eerste twee levensjaren vier vaccindoses. Een booster wordt aanbevolen tussen de leeftijd van 9 en 17 jaar.