Parodontitis

Parodontitis is een bacteriële ontsteking van het parodontium (technisch het parodontium genoemd). Deze bestaat uit de volgende elementen:

• Tandvlees (gingiva propria)
• Cementum: Hetcementum is het buitenste deel van de tand dat door het tandvlees wordt omsloten.
• Parodontium (Desmodont): Het parodontium omgeeft het cementum en vormt de verbinding tussen het cementum en de botholte.
• Tandholte (alveolus)

Samen met cariës is parodontitis de meest voorkomende mondziekte. In de omgangstaal wordt vaak het woord parodontose gebruikt, maar de correcte technische term is meestal parodontitis (de uitgang "-itis" is Latijn voor "ontsteking"). De meest voorkomende oorzaak van de ziekte zijn bacteriën die zich in tandplak bevinden. Parodontitis is de meest voorkomende oorzaak van tandverlies op volwassen leeftijd. In veel gevallen wordt parodontitis voorafgegaan door gingivitis (ontsteking van het tandvlees).

Talrijke studies hebben een verband aangetoond tussen parodontitis en de ontwikkeling van arteriosclerose. Het is echter niet zeker of dit verband werkelijk bestaat of slechts bij toeval zo blijkt te zijn.

De belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van parodontitis is onvoldoende mondhygiëne, die leidt tot de vorming van tandplak. Tandplak bestaat uit speekseldeeltjes, etensresten en grote hoeveelheden bacteriën. Deze opeenhoping van bacteriën kan onder meer tandbederf veroorzaken, wanneer de bacteriën de suikers in voedsel verteren en zuren vrijgeven die het tandglazuur aantasten. Bovendien kunnen de bacteriën een ontsteking van het tandvlees (gingivitis) veroorzaken. Als tandplak niet wordt verwijderd, zullen zich na verloop van tijd mineralen ophopen, waardoor tandsteen ontstaat.

Naarmate de gingivitis vordert, breidt de ontsteking zich uit naar het parodontium, wat nu parodontitis wordt genoemd. Parodontitis leidt in eerste instantie tot de vorming van een tandvleeszakje. Zodra ook het benige deel van het parodontium door de ontsteking is aangetast, kan er ook een botzakje ontstaan. Vervolgens verspreidt de tandplak zich ook naar deze pockets, waardoor het ontstekingsproces zich steeds verder naar de tandwortelpunt uitbreidt. Als gevolg daarvan komt de tand na verloop van tijd los te zitten.

Er zijn ook talrijke factoren die de ontwikkeling van parodontitis bevorderen:

• Viskeus speeksel: dit heeft een slechtere reinigende werking dan dun speeksel.
• Mondademhaling: door de mond ademen droogt de slijmvliezen uit.
• Bepaalde algemene ziekten: bijvoorbeeld leukemie of diabetes mellitus.
• Allergieën
• Genetische aanleg
• Roken

Parodontitis vordert meestal langzaam en wordt pas na langere tijd merkbaar met uitgebreide schade aan de tanden. Aangezien parodontitis vaak wordt voorafgegaan door ontsteking van het tandvlees (gingivitis), worden de symptomen van gingivitis beschouwd als een ernstig signaal. In dit geval is er sprake van zwelling, roodheid en lichte bloeding (bijvoorbeeld bij het tandenpoetsen) van het ontstoken tandvlees.

Bovendien manifesteert parodontitis zich met de volgende symptomen:

• Slechte, sterke slechte adem
• Pus die uit de zakken komt
• Veranderingen in de stand van de tanden
• Blootliggende tandhalzen
• Loszittende tanden en zelfs tandverlies

De aanwezigheid van gingivitis en bloedend tandvlees zijn symptomen die kunnen wijzen op parodontitis.

Voor een verdere diagnose onderzoekt de tandarts het tandvlees en, als de ziekte al vergevorderd is, de tandzakken. De diepte van deze pockets wordt bepaald met behulp van een speciale parodontale sonde, die vanaf de rand van het tandvlees langs de tand in de pocket wordt ingebracht totdat weerstand wordt ondervonden. In het geval van stabiele vaste tanden is deze procedure voldoende als basis voor diagnose en therapieplanning.

Bovendien wordt de sterkte van de tanden gemeten met behulp van een desmodontometrie. Hier wordt geprobeerd de tanden in verschillende richtingen te duwen met behulp van twee instrumenthandgrepen, en wordt de mate van beweeglijkheid bepaald.

Als de parodontitis al zo ver gevorderd is dat de tanden nog slechts losjes vastzitten in het parodontium, moet de volledige omvang van de schade nauwkeurig worden bepaald. Beeldvormende procedures zoals een röntgenonderzoek zijn nuttig om eventuele schade aan de botten vast te stellen.

De precieze samenstelling van de bacteriën kan worden bepaald met behulp van een uitstrijkje dat wordt afgenomen van het ontstekingshaard.

De volledige verwijdering van bacteriële plaque is een belangrijk onderdeel van de behandeling van parodontitis. Om dit te bereiken wordt zachte en harde tandplak boven de tandvleesrand verwijderd tijdens een professionele tandreiniging (PZR). PZR is dus niet alleen een belangrijke preventieve maatregel, maar ook een centraal onderdeel van de behandeling van parodontitis.

Daarna worden de beschadigde tanden hersteld, bijvoorbeeld met vullingen. Het is belangrijk dat alle tandplak en bacteriën vooraf uit de tandholtes worden verwijderd met een curette (speciaal gevormd instrument) of ultrasone apparatuur. Omdat het verwijderen van tandplak soms pijn kan doen, kan de ingreep onder plaatselijke verdoving worden uitgevoerd, afhankelijk van de wensen van de patiënt. Na ongeveer twee tot drie weken wordt het resultaat van de plaqueverwijdering gecontroleerd. Het kan nodig zijn de behandeling op sommige plaatsen te herhalen.

Als de parodontitis zeer ernstig is, kan het nodig zijn antibiotica toe te dienen om de bacteriën die de ontsteking veroorzaken met succes te bestrijden. Ook kan het nodig zijn het oppervlak van de tandwortel glad te maken en ziek weefsel te verwijderen.

Als de parodontitis al zeer ver gevorderd is, kan in sommige gevallen een chirurgische ingreep nodig zijn. Hierbij wordt de zieke plek opengesneden en vervolgens wordt de plaque verwijderd. De wond wordt gelijmd of gehecht. Als de tanden alleen in het parodontium loszitten, kan het nodig zijn de botholtes op te vullen met botvervangend materiaal.

Voor een succesvolle therapie op lange termijn is een goede nazorg bijzonder belangrijk. Het gebit en de tandvleeszakken moeten ongeveer om de drie tot zes maanden door de tandarts worden gecontroleerd. Bovendien helpt het regelmatig professioneel reinigen van de tanden om het risico op het terugkeren van parodontitis sterk te verminderen.

Een ander belangrijk doel van een duurzame parodontitisbehandeling is de patiënt uitvoerig te informeren over de ziekte en hulp te bieden voor de optimale verzorging van het gebit. Door een goede mondhygiëne kan de patiënt zelf de belangrijkste bijdrage leveren aan een goede gezondheid van tandvlees en tanden.

De prognose van parodontitis is sterk afhankelijk van de ernst van de ziekte en van een nauwe samenwerking tussen arts en patiënt. Soms kan de behandeling van parodontitis erg lang duren.

Als parodontitis in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd en behandeld, is de prognose meestal gunstig. Het genezingsproces begint zodra het oppervlak van de tandwortel is gladgestreken en de bacteriën met succes zijn verwijderd. Het verloop van het genezingsproces hangt ook af van de gezondheidstoestand van de patiënt - bij mensen met een verzwakt immuunsysteem is het verloop van de ziekte vaak minder goed. Bovendien speelt de leeftijd van de patiënt een rol, aangezien het vermogen van het weefsel om zich te vernieuwen en het vermogen van de wond om te genezen afnemen met toenemende leeftijd.

Op de lange termijn kan een goede prognose alleen worden bereikt als de getroffenen een optimale tandverzorging en mondhygiëne handhaven en regelmatig op controle gaan bij hun tandarts. Anders is er een groot risico op het terugkomen van parodontitis.

Als parodontitis onbehandeld blijft, leidt dit na verloop van tijd bijna altijd tot het verlies van tanden en kiezen.

Parodontitis kan goed worden voorkomen door een consequente tandverzorging en mondhygiëne. Het gebit moet elke dag 's morgens en vooral 's avonds grondig worden gereinigd - het liefst na elke maaltijd. Bovendien moet de tandenborstel regelmatig worden vervangen.

Aangezien een normale tandenborstel alleen de voorkant van de tanden reinigt, maar niet de ruimtes tussen de tanden, kan parodontitis in sommige gevallen ontstaan ondanks consequente tandverzorging. Om deze zones doeltreffend te reinigen, wordt het gebruik van interdentale ragers of flosdraad aanbevolen. Dit kan het risico op gingivitis en parodontitis sterk verminderen.

Tandplak is een dunne, onzichtbare biofilm die zich stevig aan het tandoppervlak hecht en na verloop van tijd parodontitis kan veroorzaken. Grondige verwijdering van tandplak biedt daarom de beste bescherming tegen de ontwikkeling van parodontitis of tandbederf. De volgende punten moeten in acht worden genomen om tandplak te voorkomen:

• Een professionele gebitsreiniging moet twee keer per jaar worden uitgevoerd. Er worden speciale instrumenten gebruikt om tandsteen van de tanden en tussenruimten te verwijderen. Daardoor hebben de tanden daarna absoluut gladde oppervlakken, waardoor tandplak zich er moeilijker aan kan hechten.
• Vraag uw tandarts hoe u uw gebit optimaal kunt reinigen en hoe u goed kunt flossen.
• Twee keer per jaar moet u een routine-controle bij uw tandarts laten uitvoeren.
• Snoep (zoals snoep, chocolade, suikerhoudende kauwgom, suikerhoudende dranken) mag niet de hele dag door worden genuttigd, anders worden de bacteriën in de mond regelmatig van suiker voorzien. Het is aan te bevelen alleen te snoepen direct na de hoofdmaaltijd en de tanden daarna te poetsen.