Autisme in het algemeen

Het syndroom van Kanner (autisme bij jonge kinderen) is een uitgesproken persoonlijkheidsstoornis die zich manifesteert in de vorm van contactstoornissen met verzorgers en ook met andere mensen. De getroffenen kunnen vaak niemand in de ogen kijken, reageren moeilijk op gevoelens en emoties en trekken zich terug in hun eigen wereld. Bovendien gaat autisme vaak gepaard met motorische en mentale ontwikkelingsstoornissen. De ziekte manifesteert zich meestal in de kindertijd, waar zij niet altijd meteen wordt herkend.

0,2% van de kinderen in Duitsland lijdt aan deze vorm van autisme, en jongens hebben er vaker last van dan meisjes.

De oorzaken zijn nog niet definitief opgehelderd. Men vermoedt dat het een kwestie van genetische invloeden en veranderingen is, aangezien autisme in sommige families geclusterd is en in andere helemaal niet of zelden voorkomt.

In een grote studie in het Children's Hospital van Philadelphia ontdekten wetenschappers dat meer dan 65% van de autistische kinderen een bepaalde genetische variant had. De leiders van de studie vermoedden dat de oorzaak bij 15% van de autistische kinderen lag in het gensegment tussen CDH10 en CDH9, dat belangrijk is voor de verbinding tussen de zenuwcellen in de hersenen.

De Britse arts Andrew Wakefield beweerde dat een vaccin tegen mazelen, bof en rodehond verantwoordelijk was voor gevallen van autisme. Dit standpunt werd nooit onderbouwd en zijn publicatie werd ingetrokken.

De getroffen kinderen glijden weg in hun gedachtenwereld en proberen contact met hun medemensen, zoals ouders en broers en zussen, te vermijden.

De autistische kinderen zien er vaak koud en emotieloos uit. Het lijkt alsof het niets voor hen betekent als hun ouders boos, kwaad, of zelfs gelukkig en liefdevol zijn. Begrijpelijkerwijs lijden ook de ouders eronder, omdat de nakomelingen vaak niet eens oogcontact met hen maken. Zij zijn ook minder goed in staat gezichtsuitdrukkingen te interpreteren en hebben moeite gevoelens te begrijpen.

Verstoorde taalontwikkeling Vroegkinderlijk autisme gaat vaak gepaard met een verstoorde taalontwikkeling. Typisch voor zulke kinderen is een monotone toon in hun stem. Ondersteunende gezichtsuitdrukkingen en gebaren zijn ook zwak en de woordenschat is beperkt. Soms gebruiken ze woorden verkeerd en verwisselen ze voornaamwoorden, bijvoorbeeld "ik" in plaats van "jij". Andere kenmerken van autisme bij jonge kinderen zijn repetitieve handelingen. Zij herhalen bijvoorbeeld zinnen (echolalie) of herhalen bepaalde bewegingen met hun handen. Vaak verzamelen deze kinderen manisch alle voorwerpen en rangschikken ze dan naar grootte. Het onderbreken van hun acties kan op zijn beurt leiden tot angst uitbarstingen.

Verminderde intelligentie

Met behulp van op de leeftijd afgestemde intelligentietests is vastgesteld dat 75% van de getroffenen een verminderde intelligentie heeft. Bij autisme in de vroege kinderjaren is specifieke begaafdheid, zoals een fotografisch geheugen of bijzondere wiskundige vaardigheden, zeer zeldzaam. Dit komt vaker voor bij het syndroom van Asperger.

Andere symptomen die geen verband houden met een verminderde intelligentie zijn bijvoorbeeld: veelvuldige slaap- en eetstoornissen, angst wanneer de omgeving verandert, lachen zonder reden, het verkeerd inschatten van gevaarlijke situaties of zelfverwondende handelingen.

De diagnose van deze ziekte wordt door de arts gesteld na gesprekken met de ouders en na herhaalde observatie van het kind. Het kan alleen worden gemaakt als verschillende van de bovenstaande symptomen zich tegelijkertijd voordoen.

De dokter krijgt snel aanwijzingen door te proberen oogcontact te maken met de peuter en hem of haar te observeren terwijl hij of zij speelt. Het is belangrijk dat deze "tests" zowel in vertrouwde als in nieuwe ruimten plaatsvinden. Het is ook belangrijk om de intelligentie te controleren. Als de patiënt 5 jaar oud is, is het nuttig om een EEG (elektro-encefalogram) te maken. Dit kan helpen bij het vinden van mogelijke vormen van epilepsie en andere ongewone kenmerken.

Voordat de diagnose autisme bij jonge kinderen wordt gesteld, moeten andere mogelijke aandoeningen worden uitgesloten. Hiertoe behoren atypisch autisme en het syndroom van Rett, waarbij naast de symptomen van het syndroom van Kanner ook sprake is van een afname van reeds geleerde vaardigheden.

Om de diagnose te vereenvoudigen, zijn gestandaardiseerde vragenlijsten nuttig gebleken.

Aangezien de oorzaak van deze ziekte vaak moeilijk te vinden en niet te behandelen is, probeert men de ziekte symptoomgericht te behandelen en de ouders te steunen. De beste resultaten worden bereikt wanneer de behandeling bijzonder vroeg wordt gestart.

Therapie richt zich op

- Het aanleren van sociale vaardigheden en communicatie met anderen wordt getraind met behulp van gedragstherapeutische methoden.

- In het kader van TEACCH (Treatment and Education of Autistic and related Communication handicapped Children) proberen wij de kinderen te helpen om zelfstandiger te worden.

- Zelfbeheersing, het vermogen om de eigen gedachten van de werkelijkheid te onderscheiden en begrip op te brengen voor de gevoelens van anderen zijn belangrijk om met mensen te kunnen opschieten. Therapieën worden gebruikt om te proberen deze kwaliteiten te trainen.

- Oefeningen in logopedie bevorderen het vermogen om te communiceren door een betere uitdrukking en een beter begrip van de spraak.

- Bewegingstherapieën, zoals gymnastiek, muziek of dierentherapie, kunnen de kinderen helpen in hun ontwikkeling. Ouders moeten leren hoe zij met een autistisch kind moeten omgaan en hoe zij hem of haar het beste kunnen steunen. Speciale opleiding en scholing zijn in dit verband nuttig.

Medicijnen worden alleen gebruikt om symptomen te behandelen (epileptische aanvallen, agressie,...).

Autisme bij jonge kinderen is een levenslange aandoening. De symptomen verminderen vaak met de leeftijd door therapieën; pas in de adolescentie kan het agressieve gedrag intenser worden.