Artrose (gewrichtsslijtage)

Beschrijving

Gewrichten zijn niet vrij van slijtage. Pijnlijke, overmatige slijtage van de kraakbeenlaag van gewrichten wordt artrose genoemd. Na verloop van tijd worden ook botten, spieren, gewrichtskapsels en ligamenten aangetast.

Het meest aangetast zijn zwaar gebruikte gewrichten van:

• Wervelkolom
• Hip
• Knie
• Voeten

Tot op heden kan artrose niet genezen worden. Symptomen zoals pijn kunnen echter worden verlicht en de progressie van slijtage kan worden gestopt.

Als een gewricht bijzonder ernstig door de ziekte is aangetast, kan het worden vervangen door een kunstgewricht (endoprothese).

Van alle ziekten die de gewrichten aantasten, is artrose wereldwijd de meest voorkomende. Bijna iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken, meestal in de knie- of heupgewrichten.

De basis voor artrose wordt gelegd zodra het kraakbeen van een gewricht overbelast wordt. Als er al schade is, is zelfs een normale belasting voldoende.

De reden waarom sommige mensen eerder worden getroffen (in sommige gevallen al in hun jeugd) en anderen niet, is nog niet afdoende opgehelderd. De belangrijkste oorzaken blijken nog steeds overbelasting en jarenlange verkeerde belasting te zijn.

Mogelijke risicofactoren:

• Erfelijke factoren (vooral in vingergewrichten)
• Aangeboren misvormingen (bv. knikkende knieën, kromme benen, heupdysplasie)
• Onjuist genezen letsels of operaties (bv. meniscus, kruisband)
• Jaren van overbelasting (bijv. wedstrijdsport, overgewicht en zwaar lichamelijk werk)
• Stofwisselingsziekten (bv. diabetes mellitus)

Het is niet gemakkelijk om het begin van arthrose te herkennen. Er zijn eerder onopvallende klachten zoals stijfheid, gevoeligheid voor het weer of een wankele gang.

Beginnende pijn is een duidelijker waarschuwingsteken. Dit is gewrichtspijn bij het begin van een beweging, die vermindert naarmate men verder beweegt.

Naarmate de slijtage van de gewrichten toeneemt, worden de ongemakken meer uitgesproken:

• Pijn bij impact (bv. bergaf lopen)
• Oververhitte, rode gewrichten (ontsteking door versleten materiaal, geactiveerde artrose)
• Vervorming van gewrichten (tot immobiliteit)
• Pijn in rust
• Pijn 's nachts

Hoe hevig de pijn is, wisselt gewoonlijk af in meer of minder uitgesproken fasen.

Artritische veranderingen kunnen worden vastgesteld door een röntgenonderzoek, evenals de mate van slijtage.

Zichtbaar ziekteverloop en de daarmee gepaard gaande subjectieve gewaarwording verschillen van patiënt tot patiënt. Daarom kan zelfs lichte artrose hevige pijn veroorzaken.

Of de mobiliteit beperkt is, wordt vastgesteld met behulp van een lichamelijk onderzoek.

Afhankelijk van de pijn en eventuele bewegingsbeperkingen wordt dan een behandelingsstrategie bepaald.

Gewrichten die al versleten zijn, kunnen tot op de dag van vandaag niet meer worden geregenereerd. Vroegtijdige opsporing van de ziekte is dan ook uiterst belangrijk.

Ontlast de gewrichten

Het verloop van de ziekte kan positief worden beïnvloed, b.v. door de gewrichten te ontlasten.

Daarom moeten mensen met overgewicht dringend hun lichaamsgewicht verminderen. Orthopedische hulpmiddelen (handstokken, bufferhakken, inlegzolen) kunnen de verkeerde houding compenseren en het ongemak verlichten.

De voedingstoestand van het kraakbeen verbetert door inspanning zonder belasting (zwemmen, fietsen met zeer lichte versnellingen), waardoor de progressie van slijtage wordt tegengegaan.

Fysiotherapie en kinesitherapie hebben ook positieve effecten. Massages, warmte- en koudebehandelingen versterken de spieren en beschermen zo de gewrichten.

Geneesmiddelen en remedies

Pijn en ontsteking kunnen worden verminderd met medicijnen.

Pijntherapie wordt onderverdeeld in cortisonhoudende en cortisonvrije geneesmiddelen (de zogenaamde niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen en COX-2-remmers). Het is ook mogelijk om cortisone rechtstreeks in de gewrichten te injecteren (in bijzonder ernstige gevallen).

Sommige artsen raden aan hyaluronzuur als gewrichtsvloeistof in de aangetaste gewrichten te injecteren. Er zijn patiënten die hier zeer goed op reageren na 3-6 injecties en de klachten verbeteren tussen 6 en 12 maanden.

Bovendien verkopen veel apotheken en drogisterijen voedingssupplementen. Deze preparaten worden verondersteld het kraakbeen te helpen opbouwen met ingrediënten zoals chondroïtinesulfaat en glucosaminesulfaat. Het effect is nog niet duidelijk bewezen, maar sommige studies laten een positief effect zien (stabiliserend, pijnverlichtend), terwijl andere geen effect laten zien.

Kunstgewricht

Patiënten met bijzonder ernstige artrose hebben de mogelijkheid van een operatie. In dit geval wordt het beschadigde gewricht vervangen door een prothese (kunstgewricht) in het kader van een chirurgische ingreep. Daarna volgt een verblijf in het ziekenhuis (tot 2 weken) en fysiotherapeutische training om de spieren op te bouwen en te leren hoe het nieuwe gewricht moet worden gebruikt.

Afhankelijk van levensstijl, activiteit en belasting van de prothese, zal deze ongeveer 20 jaar of zelfs langer blijven functioneren. Indien nodig, kan hij worden vervangen.

Kunstmatig weefsel

Dankzij de snelle vooruitgang van de biotechnologie is het nu mogelijk om kraakbeenweefsel te kweken. Het uitgangsmateriaal is lichaamseigen kraakbeen, dat kunstmatig wordt gekweekt (weefselmanipulatie) en geïmplanteerd. De implantatie moet echter plaatsvinden voordat het bot onder het aangetaste gewricht beschadigd is.

Gehoopt wordt dat dit in de toekomst bijzonder succesvol zal zijn voor kniegewrichten.

Tot op heden kan schade aan kraakbeen en botmateriaal niet worden teruggedraaid.

De therapie beperkt zich tot het verlichten van het ongemak en het vertragen van de progressie van de artrose. Ondanks de neiging tot een negatieve prognose, moet elke beschikbare therapie worden gebruikt.

Om artrose te voorkomen, is het belangrijkste een onjuiste en overmatige belasting van de gewrichten te vermijden. Het corrigeren van verkeerde standen kan soms nuttig zijn (chirurgie voor knik- en krombenen).

Onnodige kilo's kwijtraken is de beste manier om je lichaam te ontlasten.

Lichaamsbeweging versterkt de spieren en het kraakbeen. Sporten die bijzonder gemakkelijk zijn voor de gewrichten, zoals zwemmen of fietsen, worden aanbevolen om de voeding van het kraakbeen te bevorderen. Parallel hieraan wordt een gerichte spieropbouwende training aanbevolen, die bewegingen zekerder maakt en eenzijdige belasting vermijdt.

Probeer daarom meer beweging in uw dagelijks leven op te nemen. U zou bijvoorbeeld kleine aankopen op de fiets kunnen doen, of een korte wandeling verkiezen boven autorijden.