ADHD (attention deficit hyperactivity disorder)

Vooral op de lagere school wordt de term ADHD vaak in de mond genomen als het gaat om kinderen die veel aandacht vragen. De kinderen worden ervan beschuldigd de lessen voortdurend te verstoren, niet stil te kunnen zitten en te veel tot last te zijn. En ze worden snel gediagnosticeerd met ADHD, ook al zijn ze daar verre van gekwalificeerd voor.

Toch heeft deze stoornis nog niet zo lang een rol gespeeld in onze samenleving. Pas met de invoering van de leerplicht werd de mogelijkheid geschapen om de stoornis in onze geesten wortel te laten schieten. Voordien werden kinderen niet gedwongen om gedurende langere perioden rustig en geconcentreerd lessen te volgen.

Verspreiding van ADHD

Tegenwoordig is ADHD een van de meest gediagnosticeerde psychiatrische stoornissen bij kinderen en adolescenten. Hoewel de stoornis voor de leeftijd van zes jaar begint, bereikt zij vaak haar hoogste niveau na het begin van de schooltijd.

In totaal heeft ongeveer drie procent van de schoolkinderen tegenwoordig ADHD. Op het eerste gezicht lijken jongens veel vaker te worden getroffen dan meisjes. Nieuwe studies en bevindingen wijzen er echter op dat ook veel meisjes worden getroffen. Aangezien zij echter een enigszins afwijkend symptomatisch beeld vertonen, worden zij zelden correct gediagnosticeerd.

Clichés over ADHD

Vandaag de dag is er een hele verzameling clichés en vooroordelen rond ADHD. Vele daarvan kunnen echter volledig worden ontkracht als men de stoornis van naderbij bekijkt.

ADHD is geen ziekte van de moderne beschaving en heeft niets te maken met een verkeerde opvoeding, verkeerde voeding of het gebruik van computerspelletjes. En men moet zich er altijd van bewust zijn dat niet elke zenuwachtige lijder aan ADHD lijdt.

De positieve kanten van ADHD

Het feit dat een kind ADHD heeft, betekent niet dat hij of zij speciale zorg en ondersteuning nodig heeft. Het hebben van een kind met ADHD betekent niet alleen dat het veel aandacht en inspanning vraagt. Daarentegen hebben de kinderen ook al hun sterke en positieve kanten. Zo vertonen de getroffenen vaak ook een hoge mate van creativiteit en een uitgesproken verbeeldingskracht. Ook kan vaak een groot improvisatievermogen worden vastgesteld. Last but not least, een sterk rechtvaardigheidsgevoel is ook te zien bij veel ADHD kinderen.

Definitie

ADHD is een afkorting voor attention deficit hyperactivity disorder (aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit). Dit is een psychische stoornis die gepaard gaat met het symptomencomplex van onoplettendheid, over-reactiviteit en impulsiviteit.

ADHD is echter geen vastomlijnde en nauwkeurig te omschrijven stoornis. Vaak zijn er mengvormen en combinaties met andere aandoeningen. Tics, humeurigheid, angst en agressie kunnen ook voorkomen. Bij kinderen is er ook vaak sprake van een gedragsstoornis. Volwassenen met ADHD vertonen een neiging tot dissociaal gedrag en misbruiken vaak verslavende middelen.

In principe kunnen er drie soorten ADHD worden onderscheiden

• Overwegend onoplettend type: De tekorten in aandacht treden op de voorgrond, waarbij hyperactief en impulsief gedrag nauwelijks kan worden waargenomen.
• Overwegendhyperactief-impulsief type: Hyperactief en impulsief gedrag treedt op de voorgrond, terwijl tekorten in aandacht niet worden waargenomen.
• Gemengdtype: Dit is een breed type waarbij zowel aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit worden gezien.

De symptomen beginnen meestal voor de leeftijd van zes jaar. Zelfs als het om een aangeboren aandoening gaat, zijn er ook kinderen bij wie de diagnose pas kan worden gesteld nadat zij naar school zijn gegaan, omdat zij pas in het dagelijkse schoolleven opvallen. Bij jongere kinderen is het vaak moeilijk om een onderscheid te maken tussen gedrag in de zin van ADHD-symptomen en een leeftijdsadequate ontwikkeling.

Zoals de diversiteit van het ziektebeeld al aangeeft, zijn de oorzaken van ADHD ook zeer moeilijk vast te stellen. In het algemeen kan worden gesteld dat biologische en constitutionele factoren in de eerste plaats van belang zijn voor de ontwikkeling, terwijl psychosociale factoren verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de instandhouding van de stoornis.

Stress en ADHD

Een trigger voor ADHD kan het leven onder constante stress zijn. Op een bepaald moment kunnen de permanente buitensporige eisen niet meer worden gecompenseerd en ontstaat de beschreven stoornis.

Het moet echter ook gezegd worden dat ADHD zelf ook permanente stress veroorzaakt. De aandoening verhindert de correcte filtering van informatie in de hersenen. Zo wordt alle informatie uit de omgeving bewust geabsorbeerd zonder dat de onbelangrijke gegevens eerst onbewust worden gesorteerd. Voor de hersenen betekent dit dat zij een enorme hoeveelheid gegevens moeten verwerken. Dit leidt tot vergeetachtigheid, agressiviteit en rusteloosheid. Sommige kinderen, vooral meisjes, reageren op deze stortvloed van gegevens niet met hyperactiviteit, maar zijn ongewoon kalm en dromerig.

Genetische beïnvloedende factoren

Een andere vermoedelijke oorzaak is een verandering in de genetische opmaak. Aangenomen wordt dat een genetische aandoening leidt tot een gebrek aan dopamine en noradrenaline in de hersenen, die een belangrijke rol spelen bij aandacht, drift en motivatie. Zij zijn nodig in de verbindingen tussen zenuwcellen om informatie van de ene cel naar de andere over te brengen. Als er een tekort is aan deze boodschapperstoffen, kan er maar weinig informatie worden doorgegeven, er treden tekorten op in de beschreven gebieden.

Deze theorie wordt ondersteund door het feit dat ADHD vaak in clusters voorkomt in getroffen families. Er is echter nog geen bewijs gevonden dat het om een genetische aandoening gaat.

Hersenschade en ADHD

Er is waarschijnlijk ook een verband tussen hersenbeschadiging op jonge leeftijd en ADHD. Een kortstondig zuurstoftekort tijdens de geboorte kan misschien zo discreet zijn dat er in eerste instantie geen negatieve effecten kunnen worden waargenomen. Toch kan er schade zijn ontstaan waardoor ADHD zich vroeg of laat ontwikkelt.

Dieet als trigger

De laatste jaren is voeding een veelbesproken aspect van bijna elk ziektebeeld. En ook in het geval van ADHD wordt een verband vermoed tussen de inname van kleurstoffen en conserveringsmiddelen in levensmiddelen en het ontstaan van ADHD.

Hoewel deze stoffen aantoonbaar niet giftig zijn, zijn er gegevens die erop wijzen dat voeding wel degelijk een rol speelt. Preciezere feiten in dit verband zijn echter nog niet bewezen. Het blijft dus nog steeds een speculatie die bevestigd moet worden.

Gedrag van de moeder tijdens de zwangerschap

Net als veel andere ziekten en stoornissen bij kinderen, kan ook zwangerschap ADHD veroorzaken. Zo kan het gebruik van nicotine, alcohol en drugs de stoornis misschien in de hand werken.

Omgevingen die ADHD in stand houden

De omgeving waarin een kind leeft speelt uiteraard geen rol bij de ontwikkeling van ADHD. Maar het mag niet worden verwaarloosd, want het bepaalt of de symptomen aanhouden of afnemen.

In het normale verloop van de ziekte treedt vaak een spontane verbetering van de symptomen op. Dit kan niet gebeuren als de omgeving van het kind niet is aangepast aan zijn of haar behoeften. Zo kunnen krappe levensomstandigheden, gebrek aan emotionele aandacht, een hectisch dagelijks leven met veel lawaai, het ontbreken van transparante structuren, gebrek aan beweging en tijdsdruk een negatieve invloed hebben.

Niettemin moet worden gezegd dat een slechte opvoeding of negatieve ervaringen tijdens de kindertijd kunnen worden uitgesloten als oorzaak van ADHD.

De oorzaak is vaak een onopgelost mysterie

In de meeste gevallen kan de precieze oorzaak niet worden vastgesteld. Ook al zijn er verschillende aanwijzingen voor de oorzaak, het is nog onduidelijk welke factoren werkelijk doorslaggevend zijn.

ADHD wordt gedefinieerd door vier hoofdsymptomen: Hypermotorische vaardigheden, aandachtstekortstoornis met verhoogde afleidbaarheid, impulsiviteit en psychosociale aanpassingsstoornissen. De symptomen zijn echter ook afhankelijk van de leeftijd van het betrokken kind. Daarom moet bij het zoeken naar ADHD-symptomen altijd rekening worden gehouden met het huidige ontwikkelingsstadium van het kind.

In het algemeen is ADHD een stoornis die zich in verschillende levensfasen zeer verschillend presenteert. In het volgende worden de symptomen van ADHD in verschillende levensfasen kort onderzocht.

ADHD in de kindertijd

Zuigelingen met ADHD worden gekenmerkt door frequente en langdurige huilfasen en motorische rusteloosheid. Bovendien worden de ouders vaak geconfronteerd met enorme eet- en slaapproblemen van de getroffen kinderen. Sommigen weigeren zelfs in de eerste levensmaanden lichamelijk contact en zijn onevenredig vaak slecht gehumeurd.

ADHD bij jonge kinderen (ook in de kleuterklas)

Bij peuters valt de hyperactieve grove motoriek het meest op. De kinderen rennen, klimmen en ravotten de hele dag, maar kunnen nauwelijks stilzitten. Als zij moeten blijven zitten, staan zij voortdurend klaar om weer op te springen en rond te lopen. Deze activiteit heeft echter zelden een bepaald doel; de kinderen zijn vooral bezig met het bevredigen van hun bewegingsdrang. Daarbij worden risico's en gevaren vaak verkeerd ingeschat, waardoor er vaak ongelukken gebeuren.

Peuters met ADHD zijn vaak erg grillig in hun spel en veranderen voortdurend van gedrag. Als ze met anderen spelen, valt op dat ze weinig uithoudingsvermogen tonen.

Door uitgesproken ongehoorzaamheid en ander negatief gedrag wordt sociaal gedrag zeer bemoeilijkt, waardoor de kinderen ook problemen hebben om duurzame vriendschappen op te bouwen.

Sommige jonge kinderen met ADHD vertonen ook tekortkomingen in gehoor, gezichtsvermogen, fijne of grove motoriek. Soms zijn er ook eigenaardigheden in de taalontwikkeling, die zowel bijzonder snel als vertraagd kan verlopen.

ADHD bij schoolkinderen

Bij schoolkinderen is de bewegingsdrang meestal minder, maar zij zijn ook voortdurend onrustig en zenuwachtig. Bovendien is te merken dat regels zeer moeilijk te aanvaarden en na te leven zijn. Dit geldt niet alleen voor regels binnen het gezin, maar ook voor beginselen in speelgroepen en klassengemeenschappen. De kinderen verstoren de lessen, tonen weinig doorzettingsvermogen en zijn snel afgeleid.

Zowel op school als in het dagelijks leven treden gemakkelijk frustraties op, die ook steeds meer door het kind zelf worden gevoeld en vaak leiden tot driftbuien en agressief gedrag.

Het algemene gedrag van het kind kan als chaotisch worden beschouwd. Dit betreft niet alleen de organisatie van de taken, maar ook de eigen kamer van het kind. De kinderen vallen ook vaak op door een bijna onstuitbare drang om te praten, onaangepaste mimiek, gebaren en lichaamstaal, en onhandigheid, wat dan vaak tot ongelukken leidt.

Op school ontwikkelen zij vaak lees- en spellingsmoeilijkheden, dyscalculie of andere leerprestatieproblemen. Bovendien zijn kinderen met ADHD vaak niet in staat om op lange termijn sociale banden te onderhouden, waardoor ze al snel buitenstaanders worden met een verminderd gevoel van eigenwaarde.

ADHD in de adolescentie

Naarmate de ontwikkeling vordert, vermindert de motorische hyperactiviteit meer en meer. De nadruk ligt nu op symptomen als impulsiviteit, koppigheid, onstabiele stemmingen, lage frustratietolerantie en dissociale neigingen.

De adolescenten vermijden alle taken die langdurige concentratie en inspanning vergen. In stresssituaties worden de symptomen meestal merkbaar intenser.

In het algemeen kunnen de adolescenten worden omschreven als onoplettend en met een "no-go" mentaliteit. Bovendien hebben de adolescenten vaak een sterk verminderd gevoel van eigenwaarde en worstelen zij met angst en depressie. Als buitenstaanders onderhouden zij vaker contacten met sociale randgroeperingen en vertonen zij een neiging tot delinquentie, alcohol en drugs.

ADHD bij volwassenen

ADHD is ook niet zeldzaam bij volwassenen, hoewel de symptomen bij veel van de getroffenen mettertijd verdwijnen. Getroffen volwassenen vallen op door hun verstrooidheid en vergeetachtigheid. Zij hebben moeite om taken vanaf het begin te plannen en ze ook af te maken. De beroepssituatie en de sociale banden blijken meestal onstabiel te zijn. De getroffenen lijden vaak aan angst, depressie en geïrriteerdheid. Ze zijn ook vatbaar voor delinquentie, alcohol en drugs.

Aandoeningen als gevolg van ADHD

Naast de kenmerkende symptomen komen leerstoornissen, gedragsproblemen, zelfbeeldstoornissen, emotionele instabiliteit en psychosomatische symptomen vaak voor met of als gevolg van ADHD. Bij leerstoornissen valt vooral op dat de kinderen gemakkelijk zijn afgeleid, een ineffectieve leerstijl hanteren en niet kunnen abstraheren.

Sterke verschillen in de individuele manifestatie

Bij de beschrijving van de symptomen in hun geheel moet nogmaals worden vermeld dat zij sterk in ernst kunnen variëren. Sommige kinderen vertonen alle typische symptomen in geprononceerde vorm, andere vertonen slechts tekenen van een paar kenmerken.

De positieve kanten van ADHD

Bij al deze negatieve symptomen mag echter niet worden vergeten dat mensen met ADHD ook een aantal positieve kenmerken vertonen. Daartoe behoren bijvoorbeeld een rijkdom aan ideeën en artistieke creativiteit. Ook al ontbreekt het hen soms aan doorzettingsvermogen, veel ADHD-patiënten zijn zeer enthousiast en vooral behulpzaam. Ze hebben ook een sterk gevoel voor rechtvaardigheid.

Observatie van het klinische symptoombeeld speelt een belangrijke rol bij het stellen van de diagnose. Om de diagnose ADHD te kunnen stellen, moet aan een aantal criteria worden voldaan, die hieronder worden weergegeven.

Criteria voor ADHD

Hoewel de verscheidenheid aan mogelijke symptomen bij ADHD zeer groot is, zijn er symptoomlijsten waarvan een bepaald minimum aantal symptomen aanwezig moet zijn om de diagnose ADHD te kunnen stellen.

Bijvoorbeeld, ten minste zes van de volgende onoplettendheidssymptomen moeten gedurende een lange periode aanwezig zijn:

• veelvuldige slordige fouten of gebrek aan aandacht voor details
• onvermogen om zich gedurende lange perioden te concentreren
• niet luisteren wanneer er rechtstreeks tegen je gesproken wordt
• onvolledige uitvoering van instructies of taken
• gebrek aan organisatie van taken en activiteiten
• weigering om taken uit te voeren die voortdurende concentratie vereisen
• het verliezen van voorwerpen die nodig zijn voor bepaalde taken
• gemakkelijke afleiding door niet-essentiële stimuli
• veel vergeetachtigheid van alledaagse activiteiten

Bovendien moeten ten minste zes van de volgende symptomen van hyperactiviteit en impulsiviteit waar zijn, wil de diagnose ADHD gesteld kunnen worden:

• onrustig zitten en friemelen
• het vaak verlaten van de zitplaats, zelfs wanneer zitten wordt verwacht
• vaak rondrennen en klimmen, zelfs als dat niet gepast is
• rusteloosheid
• hoog volume bij het spelen
• die zich gedraagt alsof hij door een motor wordt aangedreven
• bijna oncontroleerbare drang om te praten
• antwoorden voordat de vraag is beëindigd
• Moeite met het volgen van de volgorde
• Het storen en onderbreken van andere gesprekken en spelletjes

Om de diagnose ADHD te krijgen, moet er ook sprake zijn van een duidelijke belemmering op sociaal, onderwijs- of beroepsgebied.

Uitsluiting van andere mogelijke oorzaken

Bovendien moeten alle andere mogelijke oorzaken van de hyperactieve stoornis worden uitgesloten. Daartoe behoren bijvoorbeeld een vermindering van de intelligentie, epilepsie, psychoses en affectieve stoornissen. Bovendien moeten organische oorzaken, zoals hyperthyreoïdie, worden uitgesloten.

Diagnose alleen door een specialist

In het algemeen kan worden gesteld dat de diagnose in typische gevallen betrekkelijk gemakkelijk te stellen is. Dit moet echter altijd worden gedaan door een bekwame specialist in kindergeneeskunde of kinder- en jeugdpsychiatrie. Want alleen op die manier kan een bevestigde diagnose worden gesteld, die vervolgens tot een passende behandeling leidt.

Bovendien is de juiste diagnose natuurlijk moeilijker als het niet om een volledig typisch geval gaat. En veel ADHD-kinderen en ADHD-volwassenen vertonen niet de typische symptomen, maar presenteren zich met alternatieve manifestaties van ADHD.

Vaak verkeerde diagnose bij volwassenen

Foutieve diagnoses komen vooral vaak voor bij volwassenen. Hier treden namelijk vaak depressies en andere stoornissen op de voorgrond, waarvan de oorzaak meestal in sociale problemen ligt. Deze worden op hun beurt vaak verborgen door de hyperactiviteit die ADHD met zich meebrengt.

Heeft mijn kind last van ADHD?

Als men vermoedt dat het eigen kind aan ADHD zou kunnen lijden, is het eerste wat men moet doen het gedrag van het kind in detail observeren en beschrijven. Het is belangrijk om precies uit te zoeken welke afwijkingen zich op welk moment voordoen.

Open gesprekken met andere contactpersonen van het kind kunnen nuttig zijn. Daartoe behoren in de eerste plaats de verzorgers in de kleuterschool, op school en in de naschoolse opvang, maar ook grootouders en andere babysitters die regelmatig tijd met het kind doorbrengen. Na het verzamelen van de feiten is het van essentieel belang een kinderarts en een arts voor adolescenten te raadplegen.

Nog voordat de diagnose is gesteld, kunt u contact opnemen met zelfhulpgroepen of ADHD-fora om informatie uit te wisselen met andere ADHD-patiënten.

Naar een specialist of kinderpsycholoog gaan

Wanneer u naar een kinderarts of een kinder- of jeugdpsycholoog gaat, moet u voorbereid zijn op een aantal vragen. Als je er van tevoren over nadenkt, kun je concretere antwoorden geven. Voorbereiding op de afspraak kan de diagnose dus een stuk eenvoudiger maken.

De specialist zal precies vragen naar de situatie in het gezin en eventuele ziekten, gedragsproblemen en andere bijzonderheden. Daarnaast zijn vragen over verslavingsgedrag en psychiatrische aandoeningen belangrijk en nuttig. Daarnaast zullen vragen worden gesteld over bijzonderheden tijdens de zwangerschap, bij de geboorte en in de ontwikkeling tot nu toe. Eventuele vroegere ziekten en andere klachten moeten ook openlijk worden toegelicht.

Na een gedetailleerde anamnese moeten niet alleen de ouders maar ook andere verzorgers worden ondervraagd. Met name worden de sociale vaardigheden en het prestatiegedrag van het kind beoordeeld.

Daarna wordt een gedetailleerd klinisch onderzoek verricht om mogelijke andere oorzaken van de afwijkingen uit te sluiten. Tijdens het onderzoek en de anamnese zal de specialist veel aandacht besteden aan de gedragsproblemen van het kind.

In sommige gevallen kan de specialist met behulp van een videocamera nadere informatie over het gedrag verkrijgen. Dit heeft ook het voordeel dat de ouders direct kan worden getoond welke afwijkingen het kind heeft. Dit toont ook opvallende gezichtsuitdrukkingen, gebaren en lichaamstaal die je als ouder waarschijnlijk over het hoofd zou zien.

Verder kunnen er ADHD-specifieke vragenlijsten worden ingevuld. Afhankelijk van de methode wordt dit ingevuld door ouders, verzorgers of in samenwerking met het kind. Typische vragenlijsten zijn de CBCL (Child Behaviour Checklist), die alle mogelijke psychische stoornissen bij kinderen bestrijkt. Meer specifiek is de Conners-schaal, die in de eerste plaats werd ontwikkeld voor de diagnose van ADHD.

De therapie van ADHD is zeer complex en veelomvattend. Bovenal is het van belang voor elke patiënt een individueel geschikte therapie te vinden, ook al is deze zeer kostbaar.

Het doel is dat de getroffenen een grotendeels normaal leven kunnen leiden. Voor kinderen is het van groot belang dat zij zich normaal kunnen ontwikkelen om secundaire ziekten te voorkomen.

Om individuele therapie te kunnen garanderen, is een heel netwerk van helpers nodig. Niet alleen artsen en psychologen moeten steun bieden, maar ook ouders, broers en zussen, leraren en andere verzorgers moeten bij de therapie worden betrokken.

Geneesmiddelentherapie

Medicamenteuze therapie houdt het gebruik in van psychostimulantia en andere drugs die de symptomen van ADHD moeten verlichten. Stimulantia zijn momenteel de meest doeltreffende middelen om de aandacht en het sociale gedrag te verbeteren.

Maar hoe doeltreffend de medicijnen ook zijn, ze zijn ook moeilijk te gebruiken. Aangezien zij onder de wet op verdovende middelen vallen, is de behandeling enigszins kostbaar en sommige ouders staan er daarom wantrouwig tegenover.

Om de risico's zo klein mogelijk te houden, moet de behandeling met geneesmiddelen nauwlettend worden gevolgd om eventuele bijwerkingen in een vroeg stadium op te sporen. Deze omvatten eetlust- en slaapstoornissen, verminderde groei en verhoging van de polsslag of bloeddruk. In de meeste gevallen kunnen deze bijwerkingen worden geëlimineerd door de gebruikte dosis aan te passen.

Als alternatief voor stimulerende middelen kunnen ook neuroleptica, antidepressiva, anticonvulsiva of MAO-remmers worden gebruikt. Dit zijn echter niet de middelen bij uitstek en mogen alleen doelbewust worden gebruikt. Tranquillizers en barbituraten mogen niet worden gebruikt bij kinderen met ADHD.

In het algemeen kan van medicamenteuze therapie worden afgezien zolang de kinderen nog niet de schoolgaande leeftijd hebben bereikt. Op school is het voor veel kinderen met ADHD echter bijna onmogelijk om aan de prestatie-eisen te voldoen als ze niet worden ondersteund met medicatie.

Werken met ouders

Vooral bij jonge kinderen, maar ook bij adolescenten, moet veel werk met de ouders worden verricht. Zij moeten goed geïnformeerd, begeleid en ook ontlast worden. Dit is de enige manier om hen in staat te stellen een geregeld en vervuld leven te leiden met het ADHD kind. Als er ook andere broers of zussen zijn, moeten ook zij bij de therapie worden betrokken, omdat ADHD altijd het hele gezin treft.

Bij jonge kinderen zijn de ouders vaak de enige manier waarop het gedrag van het kind positief kan worden beïnvloed. Dit komt omdat zij nog niet klaar zijn voor cognitieve gedragstherapie vanwege hun gebrekkige ontwikkeling.

Gedragstherapie voor ADHD

Voor kinderen met ADHD van schoolgaande leeftijd en ouder moet altijd cognitieve gedragstherapie worden overwogen. Dit moet ook aandachts- en strategietraining omvatten. Daarnaast kan training in sociale vaardigheden nuttig en effectief zijn. Elke therapeutische steun aan de kinderen moet altijd een structurerend karakter hebben.

Gevolgen van het uitblijven van behandeling

Sommige ouders weigeren medicamenteuze therapie omdat ze gehoord hebben dat ADHD in de loop van de tijd kan toenemen. En het is ook waar dat bij sommige kinderen de symptomen na verloop van tijd afnemen, zelfs als er geen behandeling wordt gegeven.

Maar in veel gevallen blijft de stoornis in een of andere vorm bestaan. Als kinderen niet naar hun beste vermogen worden behandeld en ondersteund, kan dat ernstige gevolgen voor hen hebben.

Succes op school is bijvoorbeeld nauwelijks mogelijk zonder de juiste therapie. Een beroepsopleiding die overeenstemt met de werkelijke cognitieve capaciteiten van het kind, is bijgevolg evenmin mogelijk. Want ook al is de aandacht verstoord en de concentratie moeilijk, dat betekent nog niet dat de kinderen ook lijden aan een vermindering van hun intelligentie.

Naast het beroepsleven mogen ook de gevolgen voor het privé-leven niet worden onderschat. Zo kan het vermogen om zich tot anderen te verhouden drastisch verminderen, waardoor sociale relaties nauwelijks tot stand kunnen worden gebracht en onderhouden.

Bovendien is er een verhoogd risico om in gebreke te blijven. En zelfs als de adolescente ADHD-patiënten niet ontsporen, is het risico op ongevallen bij ADHD-kinderen aanzienlijk verhoogd. Door de voortdurende drang om te bewegen, worden gevaren verkeerd ingeschat, wat soms tot ernstige verwondingen kan leiden.

Op volwassen leeftijd leidt ADHD vaak tot secundaire ziekten. Zo is het risico op psychische aandoeningen, zoals angststoornissen en depressie, in het algemeen verhoogd als men als kind aan ADHD leed. Fibromyalgiesyndroom, hartaanvallen en verslavingsziekten komen ook vaker voor.

Vooral in de jongvolwassenheid is er vaak een spontane vermindering van de symptomen. In 30 tot 50% van de gevallen blijven de symptomen echter bestaan. Vaak veranderen zij echter naarmate de ontwikkeling vordert. Zo worden bijvoorbeeld buitensporige motorische vaardigheden steeds verder naar de achtergrond gedrongen, terwijl verstrooidheid, vergeetachtigheid of een gebrek aan organisatie meer opvallen.

Als een uitgesproken ADHD niet wordt behandeld, leidt dit vaak tot verdere stoornissen zoals middelenmisbruik, affectieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen. Deze leiden tot een zeer ongunstige koers.

Het is vaak niet gemakkelijk om tegemoet te komen aan de speciale eisen van een kind met ADHD. Ouders staan meestal altijd onder druk en verwachten alleen het ergste, omdat zij weten dat het kind niet zo snel geen energie meer zal hebben.

Het kost de familie vooral ook tijd om met de stoornis te leren omgaan. Er bestaat geen universeel wonderrecept voor het omgaan met een kind dat lijdt aan ADHD. Integendeel, elk gezin moet zelf experimenteren en uitproberen welke strategieën werken en welke niet. Toch zijn er enkele algemene tips en trucs die het dagelijks leven kunnen vergemakkelijken.

Structuur in de dagelijkse chaos

ADHD kinderen hebben een groot probleem met het zelf creëren en onderhouden van een structuur. Daarom kan het zeer nuttig zijn het kind te laten zien hoe activiteiten kunnen worden gestructureerd en gepland. Op die manier kunnen grote taken worden opgesplitst in kleine deelstappen. Duidelijke tijd- en taakschema's voor het hele gezin en transparante en eenvoudige regels kunnen het dagelijks leven ook veel gemakkelijker maken.

De tijdstructuur moet ook voldoende hersteltijden en vaste eet- en drinktijden omvatten. Zelfs als de kinderen hyperactief zijn, hebben zij voldoende slaap en ook rusttijden nodig. Bovendien moet een evenwichtige voeding deel uitmaken van het dagelijks leven en moet voldoende vocht worden geconsumeerd. Op die manier krijgt het kind de kans om de wereld rondom en de respectieve situaties met volle aandacht waar te nemen en te beoordelen.

Veranderingen en verrassingen zijn een groot probleem voor veel ADHD-kinderen, en daarom moeten ze worden vermeden of op zijn minst zorgvuldig worden aangekondigd en besproken.

Beloningen

Net als bij elk ander kind, doet een of andere beloning wonderen. In tegenstelling tot straffen en berispen, die vaak een tegenaanval van het kind uitlokken, moedigen complimenten en beloningen goed en aangenaam gedrag aan.

Voor een kind met ADHD kan het nuttig zijn om een vast beloningssysteem te ontwikkelen. In dit systeem kan het kind bijvoorbeeld beloningen verdienen. Ook hier is het van belang ervoor te zorgen dat de basiskenmerken van het systeem duidelijk worden uitgelegd en begrijpelijk zijn.

Aanmoediging

Niet alleen ouders van ADHD-kinderen, maar ook de kinderen zelf zijn vaak gefrustreerd omdat ze ook merken dat ze anders zijn. Bovendien hebben zij vaak niet de motivatie om een taak af te maken. Daarom hebben ze veel lof en aanmoediging nodig om iets af te maken.

Het kan dus ook heel nuttig zijn om het doel steeds weer duidelijk te stellen terwijl het kind aan een taak werkt. Het kind herinneren aan eerdere successen kan ook heel nuttig zijn, want die worden vaak maar al te snel vergeten.

Aanmoediging moet ook in de sociale sfeer plaatsvinden. Zo kan het herhaaldelijk herinneren van kinderen aan het belang van vrienden en de voordelen die zij met zich meebrengen, helpen bij het opbouwen van vriendschappen.

Snelle en duidelijke interacties

Opdat kinderen met ADHD in staat zouden zijn lof of berisping in verband te brengen met de oorzakelijke situatie, is het belangrijk onmiddellijk te reageren wanneer een extreem positief of negatief gedrag wordt opgemerkt. Als je te lang wacht, zal het kind niet meer weten waar de lovende of vermanende woorden voor staan.

Bij de omgang met het kind moet men altijd proberen zijn eigenaardigheden te aanvaarden en niet proberen het kind te veranderen in wat men zou willen dat het was. In plaats van te proberen de negatieve aspecten van de stoornis te bestrijden, is het vaak nuttig zich te concentreren op de positieve aspecten van het kind.

Bij het omgaan met ongewenst gedrag kan het ook nuttig zijn om altijd in gedachten te houden dat het niet het slechte karakter van het kind is dat problemen veroorzaakt, maar de ADHD-stoornis, waarvan de symptomen het leven vaak moeilijker maken. Het is dus niet de schuld van het kind, maar gewoon een symptoom van een onderliggende neurobiologische stoornis.

Laat vrijheid

Om het kind te beschermen is er vaak een tendens om de vrijheid van het kind te beperken. Een kind met ADHD heeft echter ook behoefte aan een eigen vrije ruimte waarin bijvoorbeeld sociale contacten met leeftijdgenoten kunnen worden geoefend. Zij kunnen bijvoorbeeld buiten de school met sport- of muziekclubs werken. Uiteraard moet rekening worden gehouden met de wensen, belangen en sterke punten van het kind om een positief effect te bereiken.

Sport, misschien zelfs een vechtsport, kan ook nuttig zijn. Hier wordt niet alleen stoom afblazen mogelijk gemaakt, maar vooral concentratie en sociale omgang versterkt. Daarnaast leren de kinderen ook op een verantwoorde manier om te gaan met hun eigen fysieke kracht. Natuurlijk is elke andere sport ook een prachtige manier voor een kind met ADHD om belangrijke gedragingen en vaardigheden te leren.

Talenten aanmoedigen

Het aanmoedigen van de sterke punten en talenten van een kind heeft een tweevoudig positief effect. Aan de ene kant laat het de ouders en de omgeving zien dat het kind ook veel positieve kwaliteiten heeft, dingen heeft waar het goed in is. Aan de andere kant laat het het kind ook zien dat hij of zij goed is, wat zal helpen zelfvertrouwen op te bouwen. Kleine en grote succeservaringen zijn uiterst waardevol voor het opbouwen van zelfvertrouwen!

Blijf altijd koel

Hoe stressvol de situatie ook is, je kalmte verliezen maakt het alleen maar erger. Dus voor ouders, probeer altijd zelf cool te blijven. Om dit mogelijk te maken, moet u ook bewust tijd vrijmaken en die vullen met recreatie, vrijetijdsbesteding en sociale contacten. De ADHD van het kind zal hoe dan ook het dagelijks leven sterk bepalen, dus moet je bewust ruimtes creëren waarin de stoornis geen rol speelt.

Bovendien moet men zich altijd op de hoogte houden. Dit neemt de twijfel weg over de vraag of men iets beter zou kunnen doen. Want als je de symptomen precies kent, weet je ook dat het gedrag van het kind niet jouw schuld is. Voor velen is ook de uitwisseling met andere gezinnen zeer nuttig geweest. Dit is mogelijk via zelfhulpgroepen en forums op het internet.